Czy antykoncepcja hormonalna lub hormonalna terapia zastępcza powoduje raka piersi?

Streszczenie kluczowych wniosków

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ), stosowana w celu łagodzenia objawów menopauzy, może nieznacznie zwiększać ryzyko wystąpienia raka piersi, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu preparatów skojarzonych estrogen-progestagen. Jednak zastosowanie samego estrogenu u kobiet po histerektomii bywa związane z obniżonym ryzykiem zachorowania. Decyzja o HTZ powinna być indywidualna, poprzedzona oceną czynników ryzyka oraz konsultacją ze specjalistami. W Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie dysponujemy pełnym spektrum diagnostyki i terapii raka piersi, w tym najnowszymi lekami i badaniami klinicznymi. Zapraszamy na konsultacje i badania, aby dobrać optymalną formę leczenia lub profilaktyki.

1. Czym jest hormonalna terapia zastępcza (HTZ)?

1.1 Definicja i cel terapii

Hormonalna terapia zastępcza to podawanie estrogenów, często w połączeniu z progestagenami, mające na celu uzupełnienie niedoboru hormonów w okresie menopauzy i perimenopauzy .

1.2 Rodzaje preparatów

• Estrogeny tylko – dla kobiet po histerektomii, pozwalają uniknąć konieczności stosowania progestagenów .

• Estrogen + progestagen – dla kobiet z macicą, aby zapobiec przerostowi błony śluzowej macicy i możliwemu rakowi endometrium .

2. Mechanizm działania hormonów a komórki piersi

Estrogeny i progestageny wiążą się z receptorami hormonalnymi w tkance piersi, mogąc pobudzać proliferację komórek nabłonka przewodowego i zrazikowego. Intensywna stymulacja receptorów ER+/PR+ sprzyja powstawaniu mutacji i progresji zmian przednowotworowych.

3. Związek HTZ z ryzykiem raka piersi

3.1 Metaanalizy i duże badania kohortowe

• W analizie 4 badań obserwacyjnych kobiety stosujące systemową HTZ celem łagodzenia objawów menopauzy miały o 46% wyższe ryzyko nawrotu raka piersi w porównaniu z niestosującymi HTZ.

• Przegląd w magazynie Nature (2023) wykazał, że zarówno doustne, jak i transdermalne formy HTZ wiązały się z istotnie wyższym ryzykiem raka piersi, przy czym wpływ zależał od typu leku, czasu stosowania i wskaźnika BMI.

3.2 Wyniki Women’s Health Initiative (WHI)

• W badaniach WHI kobiety przyjmujące estrogen bez progestagenu (u kobiet po histerektomii) miały o 37% niższe ryzyko raka piersi w 10-letniej obserwacji w porównaniu z grupą nieleczoną.

• Z kolei HTZ skojarzona (estrogen + progestagen) wiązała się z podwyższonym ryzykiem zachorowania na raka piersi.

3.3 Czas trwania terapii

• Dane z badania na 21-letniej obserwacji pokazują, że stosowanie HTZ przez ≥5 lat może zwiększyć ryzyko raka piersi o 40–61% w zależności od dokładności rejestracji ekspozycji.

• W Polsce badania potwierdzają, że kobiety stosujące HTZ mają istotnie wyższe ryzyko rozwoju raka piersi niż niestosujące terapii hormonalnej.

3.4 Różnice wiekowe

• U kobiet w wieku 50–59 lat ryzyko raka piersi związanego z HTZ było niższe niż w starszych grupach wiekowych, a estrogen-alone wiązał się nawet z obniżeniem częstości zachorowań.

4. Korzyści i ograniczenia HTZ

4.1 Korzyści

• Skuteczne łagodzenie uderzeń gorąca, zaburzeń snu, suchości pochwy i innych objawów menopauzy .

• Ochrona przed osteoporozą i złamaniami kości .

4.2 Ograniczenia i przeciwwskazania

• Przebycie raka piersi lub wysoki rodzinny wywiad onkologiczny to względne lub bezwzględne przeciwwskazania do HTZ .

• Potencjalne ryzyko zakrzepicy i chorób sercowo-naczyniowych (szczególnie przy doustnych formach estrogenów).

5. Diagnostyka w Onkolmed Lecznica Onkologiczna

Aby ocenić stan piersi i wykryć ewentualne zmiany, oferujemy:

• Ultrasonografia piersi – szczególnie u kobiet młodszych oraz w ocenie struktur torbielowatych

• Biopsja cienkoigłowa – pobranie materiału do badania histopatologicznego

Konsultacje prowadzą specjaliści:

• Onkolog kliniczny,

• Ginekolog onkolog,

• Chirurg onkolog,

• Radiolog,

• Endokrynolog,

• Neurochirurg i neurolog dziecięcy,

• Urolog i urolog dziecięcy,

• Chemioterapeuta,

• Radioterapeuta,

• Lekarz POZ.

6. Nowoczesne metody leczenia raka piersi

6.1 Chirurgia i radioterapia

• Zabiegi oszczędzające pierś lub mastektomia, uzupełnione radioterapią.

6.2 Chemioterapia i terapia celowana

• Standardowe schematy chemioterapii.

• Terapia celowana inhibitorami kinazy CDK4/6 (np. rybocyklib w skojarzeniu z ET zmniejsza ryzyko nawrotu o 25% u pacjentek HR+/HER2–).

• Nowe leki: abemacyklib (badanie fazy II/III ocenia bezpieczeństwo i skuteczność w połączeniu z HTZ), giredestrant (badania porównujące różne terapie hormonalne).

6.3 Terapia hormonalna w leczeniu raka

• Endokrynoterapia u pacjentek HR+ (tamoksyfen, inhibitory aromatazy).

• Przedłużona terapia u kobiet z dużym ryzykiem nawrotu (NATALEE – rybocyklib + ET przez 3 lata) (Zwrotnikraka.pl).

7. Badania kliniczne i rekomendacje

• Konsensus BMS 2024: podkreśla korzyści i ryzyka HTZ przed i po diagnozie raka piersi.

• NHS 2024: nowe wytyczne zalecają omówienie ryzyka raka piersi i demencji z pacjentkami, zaznaczając, że HTZ nie skraca istotnie oczekiwanej długości życia.

• Przegląd 21 lat od WHI: stała debata nad relacją HTZ i raka piersi, potwierdzająca wzrost ryzyka przy skojarzonej terapii.

8. Zaproszenie na konsultacje w Onkolmed Lecznica Onkologiczna

Jeśli zastanawiasz się, czy terapia hormonalna jest dla Ciebie bezpieczna lub potrzebujesz oceny ryzyka raka piersi – jesteśmy do Twojej dyspozycji. W naszej przychodni w Warszawie:

• Przeprowadzimy pełną diagnostykę obrazową i laboratoryjną.

• Dobierzemy indywidualny plan leczenia lub profilaktyki.

• Zapewnimy opiekę interdyscyplinarnego zespołu specjalistów.

Umów się na konsultację już dziś – skontaktuj się z Onkolmed Lecznica Onkologiczna i zadbaj o swoje zdrowie!

Źródła

1. BreastCancer.org, Using HRT increases recurrence risk by 46%.

2. Nature, Menopausal hormone therapy and breast cancer risk (2023).

3. Springer Nature, Estrogen-alone reduces breast cancer incidence (WHI meta-analysis, 2024).

4. ScienceDirect, Impact of ET ≥5 lat – 40–61% wzrostu ryzyka (2025).

5. Planujedlugiezycie.pl, HTZ a ryzyko raka piersi w Polsce.

6. GoodRx, Estrogen-only HRT may lower breast cancer risk (2024).

7. Puls Medycyny, Rybocyklib + HT zmniejsza ryzyko nawrotu o 25%.

8. BadaniaKliniczne.pl, Abemacyklib + HTZ w raku piersi (badanie kliniczne).

9. BadaniaKliniczne.pl, Giredestrant w leczeniu raka piersi.

10. ZwrotnikRaka.pl, Wyniki badania NATALEE (rybocyklib + ET).

11. The BMS, Konsensus HRT przed i po raku piersi (2024).

12. The Times (NHS guidelines), HRT risk discussion aid (2024).

13. GREM Journal, 21 lat od badania WHI – przegląd ryzyka HTZ.