13 Maj 2025
Zaburzenia snu u dzieci - rodzaje, leczenie, diagnoza, neurolog dziecięcy
Streszczenie
Sen jest kluczowy dla prawidłowego rozwoju fizycznego, emocjonalnego i poznawczego dziecka. Zaburzenia snu występują u 20–30 % populacji pediatrycznej i mogą przyjmować wiele form: od bezsenności, przez zaburzenia oddechowe i parasomnie, po zaburzenia rytmu okołodobowego czy nadmierną senność. Ich rozpoznanie wymaga rzetelnego wywiadu, kwestionariuszy przesiewowych, a w razie potrzeby – badań takich jak polisomnografia czy aktigrafia. Leczenie obejmuje zarówno modyfikację higieny snu i terapie behawioralne, jak i farmakoterapię czy interwencje chirurgiczne (np. adenotonsillektomia) w przypadku zaburzeń oddechowych. Kluczową rolę odgrywa interdyscyplinarny zespół, w tym neurolog dziecięcy, pulmonolog czy psycholog, a opieka specjalistyczna, w tym badania i konsultacje, jest dostępna w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie.
1. Znaczenie snu w rozwoju dziecka
Sen jest niezbędny do prawidłowego wzrostu, konsolidacji pamięci oraz regulacji układu odpornościowego – niedobory snu mogą prowadzić do zaburzeń zachowania, obniżenia wyników szkolnych i osłabienia odporności.
2. Klasyfikacja zaburzeń snu u dzieci
Zaburzenia snu u dzieci klasyfikuje się według ICSD-3, DSM-5 oraz ICD-11.
2.1 Bezsenność (insomnia)
Charakteryzuje się trudnościami w zasypianiu lub utrzymaniu snu ≥ 3 razy w tygodniu przez ≥ 3 miesiące.
2.2 Zaburzenia oddychania w czasie snu (SDB)
Najczęściej występującym schorzeniem jest obturacyjny bezdech senny (OSA) – objawia się chrapaniem, przerwami w oddychaniu, nadmierną sennością dzienną i problemami wzrostowymi.
2.3 Parasomnie
Należą do nich somnambulizm, lęki nocne, koszmary i zaburzenia zachowania w REM. Występują głównie u małych dzieci i często ustępują w adolescencji.
2.4 Zaburzenia ruchowe snu
Zespół niespokojnych nóg (RLS) objawia się nieprzyjemnymi odczuciami w kończynach, nasilającymi się wieczorem, co utrudnia zaśnięcie.
2.5 Zaburzenia rytmu okołodobowego
Dotyczą nieprawidłowego przesunięcia fazy snu – np. opóźnionej fazy snu, co prowadzi do trudności w zasypianiu wieczorem i nadmiernej senności rano.
2.6 Nadmierna senność (hypersomnia)
Może wynikać z niedoboru snu, SDB, narkolepsji lub innych schorzeń neurologicznych.
3. Rozpoznanie
3.1 Wywiad i kwestionariusze
Podstawą jest szczegółowy wywiad z rodzicami i kwestionariusze przesiewowe (np. Children’s Sleep Habits Questionnaire).
3.2 Badania dodatkowe
3.2.1 Polisomnografia (PSG)
Złoty standard diagnozy SDB i zaburzeń architektury snu; pozwala ocenić stadia NREM/REM i parametry oddechowe.
3.2.2 Aktigrafia
Monitoruje aktywność ruchową w nocy przez kilka dni – przydatna w ocenie rytmu okołodobowego.
3.2.3 EEG oraz inne testy
W niektórych parasomniach czy napadach padaczkowych konieczna jest rejestracja EEG podczas snu.
4. Metody leczenia
4.1 Higiena snu i terapie behawioralne
Podstawą jest ustalenie rytuałów: stałe pory snu, ograniczenie ekranów wieczorem, spokojne otoczenie.
4.2 Terapia poznawczo-behawioralna (CBT-I)
Skuteczna w przewlekłej bezsenności – uczy technik relaksacyjnych, kontroli bodźców i restrykcji czasowej.
4.3 Leczenie farmakologiczne
Melatonina i leki przeciwhistaminowe są stosowane w określonych wskazaniach; decyzję podejmuje specjalista po ocenie ryzyka i korzyści.
4.4 Leczenie zaburzeń oddechowych
4.4.1 Adenotonsillectomia
Pierwszorzutowa w OSA u dzieci z przerostem migdałków.
4.4.2 CPAP i inne urządzenia
W cięższych przypadkach OSA stosuje się ciągłe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych.
4.5 Leczenie parasomnii i zaburzeń ruchowych
Najczęściej wystarcza edukacja rodziców, zapewnienie bezpieczeństwa i łagodna farmakoterapia w wybranych przypadkach.
5. Rola neurologa dziecięcego
Neurolog dziecięcy ocenia przyczyny neurogenne (np. napady padaczkowe podczas snu), koordynuje diagnostykę EEG i współpracuje z innymi specjalistami.
6. Diagnostyka i leczenie w Onkolmed Lecznica Onkologiczna
6.1 Konsultacje neurologa dziecięcego
W Onkolmed dostępne są wizyty z doświadczonym neurologiem dziecięcym, który kompleksowo oceni zaburzenia snu.
6.2 Badania diagnostyczne
Oferujemy polisomnografię i aktigrafię w warunkach ambulatoryjnych oraz stacjonarnie we współpracujących ośrodkach.
6.3 Terapie i postępowania
Proponujemy indywidualne programy higieny snu, terapie behawioralne, konsultacje z psychologiem oraz współpracę z otolaryngologiem w zakresie adenotonsillektomii.
7. Zaproszenie
Serdecznie zapraszamy na konsultacje neurologiczne oraz badania snu w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie – dajmy Twojemu dziecku zdrowy i bezpieczny sen!
Źródła
Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu (ICSD-3), DSM-5 i ICD-11
Carwile et al., “Insomnia in Childhood,” American Family Physician, 2022
Verywell Health, “Sleep Apnea in Children,” 2024 (Verywell Health)
AAFP, “Common Sleep Disorders in Children,” American Family Physician, 2014
Stoohs et al., “Behavioral Treatment Options for RLS,” PMC, 2008
Psychopatologiadlapsychologow.pl, “Zaburzenia snu u dzieci i młodzieży,” 2024
AASM, “Recommended Amount of Sleep for Pediatric Populations,” 2016
NeurologyLive, “Pediatric Sleep Disorders: Assessment and Treatment,” 2022
Mamaginekolog.pl, “Zaburzenia snu u dzieci – objawy,” 2022
Farmakoekonomika.com.pl, “Przegląd zaburzeń snu u dzieci,” 2019
PMC, “Convergent validity of actigraphy with polysomnography,” 2018
PubMed, “Actigraphy in healthy school-aged children,” 2010
CHOP Research Institute, “Polysomnography Protocol,” 2022
AACAP, “Sleep Disorders: Parents' Medication Guide,” 2022
