Supresja szpiku kostnego - podsumowanie kluczowych informacji

Podsumowanie kluczowych informacji

Supresja szpiku kostnego, inaczej myelosupresja lub myelotoksyczność, to zmniejszenie produkcji elementów morfotycznych krwi (erytrocytów, leukocytów i trombocytów) w wyniku działania czynników toksycznych, zaburzeń immunologicznych czy procesów chorobowych. Najczęściej spotykaną formą jest chemioterapią wywołana supresja, jednak równie istotne są supresja polekowa, infekcyjna czy dziedziczne zespoły niewydolności szpiku. Objawia się ona pancytopenią lub pojedynczymi cytopeniami, co prowadzi do anemii, podatności na zakażenia i skłonności do krwawień. Rozpoznanie opiera się na badaniach laboratoryjnych (morfologia, retikulocyty), obrazowych (MRI, PET‑CT) oraz inwazyjnych (aspiracja i biopsja szpiku). Leczenie obejmuje terapię wspomagającą (transfuzje, czynniki wzrostu), immunosupresję, a w ciężkich przypadkach przeszczep komórek macierzystych. W Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie oferujemy kompleksową diagnostykę i leczenie supresji szpiku kostnego pod opieką specjalistów: onkologów, hematologów, chemioterapeutów i radioterapeutów. Zapraszamy na konsultacje oraz badania w naszym ośrodku.

Co to jest supresja szpiku kostnego?

Supresja szpiku kostnego (myelosupresja) polega na zmniejszeniu zdolności szpiku do wytwarzania krwinek czerwonych, białych i płytek krwi. W zaawansowanym stadium, gdy wszystkie trzy linie komórkowe są obniżone, mówimy o pancytopenii lub niewydolności szpiku kostnego. Myeloablacja to całkowite zniszczenie czynnych kolonii prekursorowych w szpiku, stosowane celowo przed przeszczepem komórek macierzystych.

Przyczyny supresji szpiku kostnego

1. Chemioterapia i radioterapia

Cytotoksyczne leki przeciwnowotworowe uszkadzają szybko dzielące się komórki prekursorowe w szpiku, co prowadzi do opóźnionego spadku liczby krwinek po kilku dniach od podania leku. Radioterapia obejmująca kości wpływa analogicznie, zwłaszcza przy napromienianiu miednicy czy kręgosłupa.

2. Leki nieonkologiczne

Niektóre leki – m.in. metotreksat, antykoncepcyjne pochodne tiouracylu czy niektóre leki przeciwpadaczkowe i immunosupresyjne (azatiopryna) – mogą indukować supresję szpiku przez mechanizm toksyczny lub idiosynkratyczny.

3. Infekcje wirusowe i bakteryjne

Wirus Parvovirus B19 niszczy prekursorowe erytrocyty, prowadząc do czystej aplazji czerwieniotwórczej. HIV, EBV oraz zakażenia bakteryjne (np. gruźlica) mogą wywołać hipoplazję lub aplazję szpiku.

4. Choroby hematologiczne i nowotworowe

Myelodysplastyczne zespoły mielodysplastyczne, ostre i przewlekłe białaczki oraz nacieki szpiku przez przerzuty nowotworowe powodują myelophthisis – anemię w wyniku wypierania prawidłowego szpiku.

5. Zespoły wrodzone

Dziedziczne niedokrwistości aplastyczne (np. zespół Fanconiego) oraz pierwotne włóknienie szpiku prowadzą do utraty funkcji komórek macierzystych i włóknienia przestrzeni szpikowej.

Objawy kliniczne

Niedokrwistość – zmęczenie, bladość skóry i błon śluzowych, duszność wysiłkowa.
Leukopenia i neutropenia – nawracające infekcje skóry, dróg oddechowych i moczowych, gorączka.
Trombocytopenia – łatwe powstawanie siniaków, krwawienia z nosa, dziąseł, skazy krwotoczne.

Diagnostyka w Onkolmed Lecznica Onkologiczna

Morfologia i rozmaz krwi obwodowej – ocena liczby i odsetka poszczególnych komórek.
Retikulocyty – wskaźnik regeneracji erytrocytów.
Badania genetyczne i immunofenotypowe – w kierunku zespołów wrodzonych i mielodysplastycznych.

Leczenie supresji szpiku kostnego

Leczenie wspomagające

Transfuzje krwinek czerwonych i płytek – w celu złagodzenia objawów niedokrwistości oraz skazy krwotocznej.
Czynniki wzrostu: filgrastym (G‑CSF) i lutropoetyna (TPO‑RA) – przyspieszają regenerację granulocytów i płytek, zmniejszają trwałość neutropenii.

Leczenie przyczynowe

Immunosupresja – globulina antytymocytarna (ATG) w skojarzeniu z cyklosporyną daje remisje hematologiczne w 70–80% przypadków aplazji.
Przeszczepienie komórek macierzystych – metoda z wyboru u młodszych chorych ze znalezionym zgodnym dawcą; przywraca czynność hematopoezy i może prowadzić do wyleczenia.

Metody diagnostyczne i lecznicze dostępne w Onkolmed i placówkach współpracujących

Specjaliści: onkolog, hematolog, chemioterapeuta, radioterapeuta, radiolog.
Diagnostyka: pełna morfologia z retikulocytami, rozmaz.
Obrazowanie: USG węzłów chłonnych i jamy brzusznej.
Leczenie: nowoczesne schematy chemioterapii, immunosupresja (ATG, cyklosporyna), terapia celowana (inhibitory kinaz), podawanie czynników wzrostu.

Zaproszenie na konsultację i badania

Drodzy Czytelnicy, jeśli zaobserwowaliście u siebie objawy supresji szpiku kostnego lub potrzebujecie specjalistycznej diagnostyki, zapraszamy na konsultacje oraz badania w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie. Nasz zespół doświadczonych lekarzy – onkologów, hematologów, chemioterapeutów i radioterapeutów – zadba o kompleksową opiekę, indywidualnie dobierając najlepsze metody diagnostyczne i terapeutyczne.

Źródła

Bone marrow suppression. Wikipedia. Dostęp: 6 maja 2025 r.
Bone Marrow Failure: Practice Essentials, Etiology, Epidemiology. Medscape. Opublikowano: 2021.
Bone Marrow Failure Treatment & Management. Medscape. Opublikowano: 2021.
Bone Marrow Failure Workup. Medscape. Opublikowano: 2021.
Bone Marrow Aspiration and Biopsy. Medscape. Opublikowano: 2024.
Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie. DOZ.pl; 24.05.2023.
Niedokrwistość aplastyczna nabyta. Medycyna Praktyczna.
Polekowe powikłania hematologiczne. Postępy Nauk Medycznych.
Trombocytopenia – przyczyny gastroenterologiczne. Gastroenterologia Praktyczna.
Zwłóknienie szpiku – Diag.pl; 2022.
Marrow Failure Syndromes: Overview, Pathophysiology. Medscape; opublikowano 9 mies. temu.
Myelophthisic Anemia. Medscape; opublikowano: 2021.
Pancytopenia. NCBI Bookshelf; opublikowano: 2019.
Commissioner, Office of the. FDA Approves Drug to Reduce Bone Marrow Suppression Caused by Chemotherapy. 2021.
Townsley DM, Desmond R, Dunbar CE, Young NS. Pathophysiology and management of thrombocytopenia in bone marrow failure. Int J Hematol. 2013;98(1):48–55.

Powrót