Objawy, które powinny skłonić do wizyty u hematologa

Objawy chorób hematologicznych często są niespecyficzne, dlatego łatwo je przeoczyć. Do najważniejszych sygnałów alarmowych należą przewlekłe zmęczenie i osłabienie, częste infekcje, łatwo powstające siniaki i krwawienia, blada skóra i błony śluzowe, powiększone węzły chłonne (np. szyi, pach lub pachwin) oraz podejrzana utrata masy ciała. Mogą pojawić się też nocne poty czy duszności. Przykładowo, anemia zwykle daje zmęczenie, bladość i duszności na wysiłek. W praktyce lekarz często zauważa pierwsze nieprawidłowości w rutynowej morfologii krwi – np. obniżoną hemoglobinę, leukopenię czy małopłytkowość. Pojawiają się wtedy objawy skojarzone: skłonność do infekcji przy neutropenii czy skłonność do krwawień przy trombocytopenii. Jeśli obserwujesz u siebie którykolwiek z wymienionych objawów, warto skonsultować się ze specjalistą – hematolog rozpozna przyczynę i zleci odpowiednie badania.

Możliwe choroby hematologiczne

Wymienione objawy mogą być przejawem różnych chorób krwi i układu krwiotwórczego. Należą do nich niedokrwistości (anemie), skazy krwotoczne (np. małopłytkowość, hemofilia), ostre i przewlekłe białaczki, chłoniaki (w tym ziarnica złośliwa) oraz szpiczak plazmocytowy. Na przykład niedokrwistości – wynikające z niedoboru żelaza, witaminy B12 czy przewlekłych stanów chorobowych – powodują wyraźne zmęczenie, duszność i bladość skóry. Skazy krwotoczne objawiają się zaś łatwymi krwawieniami (niewielkie urazy prowadzą do obfitych siniaków czy krwotoków). Białaczki – nowotwory linii białokrwinkowej – często przebiegają z gorączką, nawracającymi infekcjami, bólami kości i ogólnym wyniszczeniem. Chłoniaki dają z kolei powiększenie węzłów chłonnych oraz objawy ogólne (nocne poty, spadek wagi). W każdym z tych przypadków konieczna jest szczegółowa diagnostyka u hematologa.

Jak przebiega wizyta u hematologa

Podczas wizyty hematolog przeprowadza szczegółowy wywiad, pytając m.in. o rodzaj, czas trwania i nasilenie objawów. Lekarza interesuje też historia chorób w rodzinie (nowotwory krwi, niedokrwistości itp.) oraz przyjmowane na stałe leki. Może zapytać o wcześniejsze transfuzje krwi lub ekspozycję na czynniki toksyczne. Ważnym elementem jest badanie fizykalne: pacjentowi oglądane są błony śluzowe (np. jamy ustnej, spojówek), badane są węzły chłonne (szyjne, pachowe, pachwinowe), a także dotykowo ocenia się wielkość śledziony i wątroby. Powiększenie któregokolwiek z tych narządów może wskazywać na choroby hematologiczne.

Lekarz sprawdzi też obecność krwawień (np. wybroczyn na skórze, krwawienia z dziąseł) i oceni ogólny stan pacjenta. Na podstawie zebranych informacji hematolog może postawić wstępną diagnozę lub zlecić wykonanie dodatkowych badań. Przed wizytą dobrze jest przygotować dotychczasową dokumentację medyczną (wyniki wcześniejszych badań krwi, opinie lekarskie), co ułatwi analizę problemu. W razie wątpliwości hematolog może skierować pacjenta do innych specjalistów – np. do patomorfologa (ocena próbek szpiku lub węzłów chłonnych) czy koagulologa (w przypadku zaburzeń krzepnięcia).

Badania diagnostyczne w hematologii

Hematolog w celach diagnostycznych zleca różne badania laboratoryjne i obrazowe. Podstawą jest morfologia krwi z rozmazem, która określa liczbę i wygląd krwinek czerwonych, białych i płytek. Na jej podstawie można wykryć niedokrwistość, leukopenię, małopłytkowość czy obecność nieprawidłowych komórek. Dodatkowo wykonuje się badania biochemiczne: oznaczenie poziomu żelaza, ferrytyny, witaminy B12, kwasu foliowego (by ocenić przyczyny anemii) oraz oceny układu krzepnięcia (czas protrombinowy, APTT).

Ocena układu odporności i białek surowicy: Badanie poziomu immunoglobulin i elektroforeza białek surowicy może ujawnić obecność paraprotein (np. w szpiczaku) lub niedobory odporności.
Badania genetyczne: Analiza kariotypu komórek lub testy FISH wykrywają specyficzne aberracje chromosomowe (np. translokacje charakterystyczne dla białaczek czy chłoniaków).
Cytometria przepływowa: Ocena immunofenotypu krwinek pozwala identyfikować nieprawidłowe klony limfocytów lub mielocytów – jest kluczowa przy rozpoznawaniu białaczek i chłoniaków. Umożliwia ona szybkie określenie typu komórek nowotworowych na podstawie markerów powierzchniowych.
Biopsja szpiku kostnego: Jeśli wyniki badań krwi są niejasne lub podejrzewa się nowotwór, pobiera się próbkę szpiku (trepanobiopsja) do badania pod mikroskopem. Pozwala ocenić architekturę szpiku, udział elementów krwiotwórczych oraz wykryć ogniska nowotworowe. Badanie szpiku jest wykonywane w znieczuleniu i wymaga późniejszej obserwacji pacjenta.
Badania obrazowe: W celu wykrycia powiększonych węzłów chłonnych, uszkodzeń narządów lub zmian kostnych może być wskazana ultrasonografia jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej czy tomografia komputerowa. Często wykonuje się USG śledziony i węzłów chłonnych szyi i pachy.

Wyniki tych badań pozwalają ustalić dokładne rozpoznanie. Na przykład cytometria przepływowa obiektywnie opisuje różne populacje komórek krwi. W razie wykrycia nieprawidłowości pacjent może być skierowany do specjalistycznej diagnostyki genetycznej lub na dodatkową konsultację onkologiczną. Czasem zachodzi też potrzeba biopsji węzła chłonnego lub wykonania ponownego pobrania szpiku w celu dokładniejszej analizy choroby.

Najczęstsze schorzenia diagnozowane przez hematologa

Hematolog zajmuje się leczeniem i diagnozowaniem wielu chorób krwi. Do najczęściej spotykanych należą:

Niedokrwistość (anemia): obniżenie liczby krwinek czerwonych lub hemoglobiny. Przyczyny to niedobór żelaza, wit. B12, choroby przewlekłe czy hemoliza. Typowe objawy to zmęczenie, duszność, bladość oraz przyspieszone tętno. Diagnostyka obejmuje oznaczenie poziomu żelaza, ferrytyny, B12 i kwasu foliowego.
Białaczki: grupa nowotworów komórek krwiotwórczych, w której szpik kostny produkuje zbyt wiele nieprawidłowych białych krwinek. Pacjenci skarżą się na gorączkę, silne zmęczenie, utratę wagi oraz częste infekcje. Morfologia krwi ujawnia zazwyczaj obniżoną liczbę dojrzałych krwinek, a zwiększoną liczbę blastów. Rozpoznanie potwierdza badanie szpiku oraz immunofenotyp komórek.
Chłoniaki i ziarnica złośliwa: nowotwory układu chłonnego. Charakteryzuje je bezbolesne powiększenie węzłów chłonnych, nocne poty, gorączki i spadek masy ciała. Rozpoznanie stawia się zazwyczaj po biopsji powiększonego węzła chłonnego.
Skazy krwotoczne: zaburzenia krzepnięcia krwi, np. hemofilia A/B (wrodzony niedobór czynnika krzepnięcia) czy zespół von Willebranda. Objawiają się przedłużonym krwawieniem po urazach lub zabiegach, łatwymi siniakami i krwotokami wewnętrznymi. Diagnostyka obejmuje specjalistyczne testy krzepnięcia.
Szpiczak plazmocytowy (mieloma): nowotwór plazmocytów w szpiku, prowadzący do osteolitycznych zmian kostnych, przewlekłej anemii i białkomoczu. Objawy to bóle kości (szczególnie kręgosłupa), osłabienie oraz infekcje. W diagnostyce ważna jest elektrofereza białek, badanie szpiku i ocena czynności nerek.

Metody diagnostyczne i terapeutyczne w Onkolmed

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna pacjent z podejrzeniem choroby hematologicznej ma dostęp do kompleksowej diagnostyki i leczenia. Placówka dysponuje własnym laboratorium analiz (badania krwi, moczu) oraz pracownią ultrasonografii, co pozwala szybko ocenić stan pacjenta. Na miejscu można wykonać biopsje cienko- i gruboigłowe szpiku oraz węzłów chłonnych, a próbki bada pathomorfolog z certyfikowanych laboratoriów. Onkolmed współpracuje z Laboratorium Diagnostycznym CDL (Centralna Diagnostyka Laboratoryjna), które oferuje szeroki zakres badań molekularnych i cytogenetycznych.

Zespół specjalistów Onkolmed pracuje interdyscyplinarnie. Podstawową rolę pełni hematolog-onkolog, który koordynuje diagnostykę i leczenie. W zależności od potrzeb pacjent konsultowany jest z genetykiem (analizy molekularne), patomorfologiem (interpretacja próbek szpiku, węzłów), radiologiem (badania obrazowe) oraz koagulologiem (leczenie zaburzeń krzepnięcia). Takie podejście gwarantuje kompleksową opiekę.

W terapii schorzeń hematologicznych stosuje się nowoczesne metody: chemioterapię cytostatyczną, terapię celowaną (np. inhibitory kinaz w przewlekłej białaczce szpikowej), immunoterapię (przeciwciała monoklonalne w chłoniakach, białaczkach) oraz przeszczepy komórek macierzystych (szpiku) u wybranych pacjentów. Dodatkowo stosuje się leczenie wspomagające: transfuzje krwi i preparatów krwiopochodnych oraz czynniki wzrostu krwinek (erytropoetynę, G-CSF).

Ponadto Onkolmed zapewnia opiekę pielęgniarską – doświadczone pielęgniarki wykonują pobrania krwi, transfuzje i terapie dożylne oraz edukują pacjentów. Pacjentom dostępne są także konsultacje dietetyka (np. ustalenie diety bogatej w żelazo i witaminy przy anemii) oraz psychoonkologa (wspierającego radzenie sobie ze stresem i ciężarem choroby). W razie podejrzenia dziedzicznych zaburzeń krwi pacjent może skonsultować się z genetykiem, który zleci specjalistyczne badania genetyczne (np. mutację JAK2 w mieloproliferacjach czy defekt genetyczny przy dziedzicznych niedokrwistościach).

Zaproszenie na konsultację

Jeśli zauważyłeś u siebie niepokojące objawy ze strony krwi lub uzyskałeś nieprawidłowe wyniki badań, nie zwlekaj – umów się na konsultację w Poradni Hematologii Onkologicznej Onkolmed w Warszawie. Wielospecjalistyczny zespół pomoże w ustaleniu przyczyny dolegliwości, zaproponuje odpowiednie badania diagnostyczne i plan leczenia dostosowany do Twoich potrzeb. Wczesne wykrycie schorzeń hematologicznych zwiększa szanse na skuteczne leczenie, dlatego czekamy na Ciebie w naszej klinice.

Źródła: Artykuł powstał na podstawie aktualnych publikacji i materiałów medycznych (m.in. EHA/ASH, Mayo Clinic, Hematology.org) oraz wiarygodnych źródeł internetowych (Onkolog Warszawa, poradnia onkologiczna Warszawa - Okolmed) (Iron-Deficiency Anemia - Hematology.org) ( The role of flow cytometry in clinical diagnosis ) (Hematolog – rola i znaczenie w diagnostyce chorób krwi) (Hematolog ➤ Enel-sklep) (Anemia – objawy, leczenie, przyczyny i dieta - Grupa LUX MED) (Leukemia - Symptoms and causes - Mayo Clinic) (https://www.lls.org/leukemia/acute-myeloid-leukemia/signs-and-symptoms) (Cytopenia: Symptoms, Causes & Types) (Lek. med. Anna Ejduk - Onkolmed Warszawa).

Powrót