Jak przebywać na słońcu by nie dostać raka skóry?

Wprowadzenie

Aby zminimalizować ryzyko raka skóry podczas przebywania na słońcu, należy stosować zintegrowane podejście: unikać ekspozycji w godzinach największej intensywności promieniowania UV (między 10:00 a 16:00), nosić odpowiednią odzież ochronną (długie rękawy, kapelusz z szerokim rondem, okulary UV), korzystać z kremów z filtrem o minimalnym SPF 30 i szerokim spektrum ochrony, szukać cienia oraz regularnie wykonywać samobadanie skóry i badania dermatoskopowe. W przypadku niepokojących zmian – natychmiast zgłosić się do Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie, gdzie doświadczeni specjaliści (onkolog, chirurg onkolog, radioterapeuta, chemioterapeuta, radiolog) dysponują zaawansowanymi metodami diagnostycznymi i terapeutycznymi, w tym biopsją, leczeniem chirurgicznym, radioterapią oraz nowoczesnymi terapiami immuno- i celowanymi opartymi na wynikach najnowszych badań klinicznych.

1. Zrozumienie promieniowania UV

1.1 Rodzaje promieniowania UV

Promieniowanie ultrafioletowe (UV) dzielimy na UVA (315–400 nm), UVB (280–315 nm) i UVC (100–280 nm); jedynie UVC jest niemal całkowicie pochłaniane przez warstwę ozonową, podczas gdy UVA i UVB docierają do skóry, powodując uszkodzenia DNA i fotostarzenie.

1.2 Mechanizmy uszkodzeń skóry

Promieniowanie UVB indukuje bezpośrednie uszkodzenia DNA (dimery pirymidynowe), natomiast UVA prowadzi do tworzenia wolnych rodników i oksydacyjnych uszkodzeń DNA oraz białek komórkowych. Oba mechanizmy mogą powodować mutacje w genach supresorowych (np. TP53) i protoonkogenach, co prowadzi do rozwoju raka skóry.

2. Zasady bezpiecznego przebywania na słońcu

2.1 Unikanie godzin o największej intensywności UV

Największe natężenie promieniowania występuje między 10:00 a 16:00. Ograniczenie przebywania na słońcu w tych godzinach zmniejsza ryzyko poparzeń i akumulacji uszkodzeń DNA.

2.2 Ubiór ochronny

Noś lekką, ale długą odzież z gęstym splotem włókien; kapelusz z szerokim rondem (co najmniej 7 cm) osłoni twarz, szyję i kark, a okulary z filtrem UV (min. UV400) zabezpieczą oczy i wrażliwą skórę wokół nich.

2.3 Kremy z filtrem UV

Stosuj kremy z SPF ≥ 30 o szerokim spektrum (chroniące przed UVA i UVB); nakładaj co najmniej co 2 godziny, po każdym kontakcie z wodą lub intensywnym poceniu się, oraz na wszystkie odsłonięte partie skóry, w tym uszy, stopy i okolice oczu.

2.4 Szukanie cienia

Przebywanie w cieniu, np. pod parasolem lub drzewem, może obniżyć ekspozycję na UV nawet o 50 %.

2.5 Okulary przeciwsłoneczne

Wybieraj modele blokujące 99–100 % promieni UVA i UVB; pamiętaj, że promieniowanie może odbijać się od piasku, wody czy śniegu, więc ochrona oczu jest istotna przez cały rok.

2.6 Unikanie solarium

Korzystanie z solarium zwiększa ryzyko czerniaka nawet o 20 % przy pierwszej ekspozycji przed 35. rokiem życia.

3. Regularne badania i samobadanie skóry

3.1 Samobadanie skóry

Raz w miesiącu sprawdzaj całe ciało w dobrze oświetlonym miejscu, wykorzystując lustra lub prosząc o pomoc bliską osobę; zwracaj uwagę na zmiany w znamionach zgodnie z zasadą ABCDE (Asymetria, Brzegi, Kolor, Średnica, Ewolucja).

3.2 Badania dermatoskopowe w Onkolmed

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna wykonujemy dermatoskopię cyfrową oraz wideodermatoskopię, co pozwala na wczesne wykrycie nieprawidłowości na poziomie komórkowym.

3.3 Zespół specjalistów

W Onkolmed przyjmują:

• Onkolog ogólny, odpowiedzialny za koordynację leczenia

• Chirurg onkolog, wykonujący precyzyjne wycięcia zmian skórnych

• Radioterapeuta, prowadzący radioterapię przy nieoperacyjnych bądź zaawansowanych przypadkach

• Chemioterapeuta, wdrażający systemową terapię przeciwnowotworową

• Radiolog, wykonujący obrazowanie (USG, CT) do oceny zaawansowania procesu

4. Metody diagnostyczne i lecznicze dostępne w Onkolmed

4.1 Biopsja i histopatologia

Pod kontrolą dermatoskopu chirurg onkolog pobiera materiał do badania histopatologicznego, które jest standardem w rozpoznaniu raka skóry.

4.2 Leczenie chirurgiczne

Najczęściej stosowaną metodą jest szerokie wycięcie zmiany z marginesem zdrowych tkanek; w przypadku czerniaka zalecana jest również biopsja węzła wartowniczego.

4.3 Radioterapia

Radioterapia zyskuje znaczenie w leczeniu miejscowym guzów niemożliwych do całkowitego wycięcia chirurgicznego lub w profilaktyce wznowy po zabiegach.

4.4 Chemioterapia i immunoterapia

– Chemioterapia: w rzadkich przypadkach zaawansowanych nowotworów skóry.
– Immunoterapia: leki przeciww PD-1 (np. nivolumab) po resekcji zaawansowanego czerniaka (CheckMate 238) poprawiły 5-letnie przeżycie wolne od nawrotu z 39 % do 50 %.
– Terapia celowana: w mutacyjnych formach czerniaka (BRAF+) dostępne inhibitory BRAF/MEK

5. Wyniki kluczowych badań klinicznych

5.1 CheckMate 238 (Nivolumab vs Ipilimumab)

W 5-letnim badaniu adjuwantowym RFS (relapse-free survival) wynosiło 50 % w grupie nivolumabu vs 39 % w grupie ipilimumabu (HR 0,72; 95 % CI 0,60–0,86).

5.2 KEYNOTE-054 (Pembrolizumab vs placebo)

W resekowanym czerniaku stadium III pembrolizumab istotnie zwiększył PFS (progression-free survival) i DMFS (distant metastasis-free survival) w porównaniu z placebo, z 5-letnią poprawą bez nawrotu i przerzutów.

6. Zaproszenie na konsultację w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie

Dbając o Twoje bezpieczeństwo i zdrowie, zapraszamy na konsultację dermatologiczną oraz badania profilaktyczne w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie. Nasi doświadczeni specjaliści – onkolodzy, chirurdzy onkologiczni, radioterapeuci, chemioterapeuci i radiolodzy – są do Twojej dyspozycji, by doradzić Ci najlepsze metody ochrony i leczenia. Umów wizytę już dziś, by zadbać o zdrową przyszłość bez ryzyka raka skóry!

Źródła

1. Radiation: Protecting against skin cancer. WHO.

2. Be Safe in the Sun | American Cancer Society.

3. Sun Safety Facts | Skin Cancer. CDC.

4. Clinical Guidelines on Dermatology and Venereology. EADV.

5. Sun protection among university students in Poland: a survey of photoprotection measures. PMC.

6. Ultraviolet radiation – World Health Organization fact sheet.

7. European consensus-based interdisciplinary guideline for melanoma diagnosis and prevention. ScienceDirect.

8. 5-Year Efficacy and Biomarker Results from CheckMate 238. PubMed.

9. Five-Year Analysis of Adjuvant Pembrolizumab or Placebo in Stage III Melanoma. NEJM Evidence.

10. The Risk of Melanoma due to Exposure to Sun and Solarium Use. PMC.

11. Post-treatment surveillance principles for selected skin cancers. Journal of Oncology.

12. Agents Classified by the IARC Monographs, Volumes 1–138. IARC/WHO.

13. New Photoprotection Data at EADV Congress. PracticalDermatology.

14. Working under the sun causes 1 in 3 deaths from non-melanoma skin cancer. WHO & ILO.

15. Why Hugh Jackman's Skin Cancer PSA Is So Important. Vogue.