Stopy końsko-szpotowe - przyczyny i leczenie

Co to są stopy końsko-szpotawe?

Stopy końsko-szpotawe mają specyficzny kształt, zawsze kilka cech występuje jednocześnie. Ustawienie końskie charakteryzuje się tym, że z powodu zbyt krótkiego ścięgna Achillesa pięta jest uniesiona do góry, a palce nienaturalnie skierowane w dół. Jednocześnie pięta odwrócona jest do wewnątrz (to tzw. ustawienie szpotawe), a skrócone ścięgna i więzadła powodują, że stopa wygląda jak przykurczona. Do tego dochodzi fakt, że podeszwa unosi się do góry, a zarazem przykurcze mięśni wpływają na wygląd łydek, które są szczuplejsze. Najpełniej wygląd stopy końsko-szpotawej obrazuje angielski termin clubfoot, bo rzeczywiście przypominają one dolną część kija do golfa. Schorzenie zazwyczaj dotyczy obydwu stóp (rzadziej jednej), a wada częściej występuje u chłopców niż dziewczynek.

Stopy końsko-szpotowe - jakie są przyczyny stóp końsko-spotawych?

Pochodzenie wady stopy końsko-szpotawej jest nie do końca wyjaśnione. Jeśli chodzi o odmianę wrodzoną, za najpopularniejsze wytłumaczenie przyjmuje się teorię mechaniczną. Według niej przyczyną schorzenia jest nieprawidłowe ułożenie kończyn dziecka w łonie matki lub owinięcie pępowiną goleni lub stóp. Istnieją również inne teorie, według których za szpotawość stopy u dziecka odpowiadają nieprawidłowości w dolnym odcinku rdzenia kręgowego, jakie zachodzą w okresie prenatalnym. Powoduje to zaburzenia równowagi mięśniowej, w wyniku której dochodzi do przewagi w budowie kończyn mięśni piszczelowych.  Za pomocą badań wykazano również, że jednymi z czynników zwiększających ryzyko wystąpienia tego schorzenia jest palenie tytoniu lub przyjmowanie MDMA (ecstasy) przez matkę w okresie ciąży. Oprócz odmiany wrodzonej, w nielicznych przypadkach wada stopy końsko-szpotawej może występować jako wada nabyta. Wtedy przyczyną mogą być niedowłady, ciężkie stany zapalne, oparzenia lub inne urazy kończyn dolnych.

Stopy końsko-szpotowe - jak przebiega diagnostyka i leczenie stóp końsko-szpotawych?

Rozpoznanie wady możliwe jest już w okresie prenatalnym na podstawie badania USG lub w dniu urodzin w oparciu o badanie kliniczne. Charakterystyczny kształt stóp przypomina koniec kija golfowego. Deformację należy różnicować przede wszystkim z izolowanym przywiedzeniem przodostopia oraz stopą ułożeniową.
Leczenie wrodzonej stopy końsko-szpotawej należy rozpocząć jak najwcześniej, najlepiej w pierwszym tygodniu życia.
Zniechęcające wyniki leczenia operacyjnego doprowadziły do opracowania metod zachowawczych. Najskuteczniejszym sposobem jest metoda Ponsetiego.  Metoda Ponsetiego polega na redresjach i gipsowaniu (rozciągnięcie przykurczonych mięśni i unieruchomienie stopy w prawidłowym ustawieniu). Do uzyskania pełnej korekcji, głównie elementu końskości, w większości przypadków potrzebne jest przecięcie ścięgna Achillesa, a stopy mają prawidłowy kształt już po zdjęciu ostatniego opatrunku gipsowego.
Po uzyskaniu korekcji i zakończeniu leczenia w gipsach korekcyjnych (zwykle 7 gipsów) stosuje się szynę odwodzącą, która jest jedynym sposobem utrzymania dobrego wyniku leczenia, a zaprzestanie jej stosowania często prowadzi do nawrotu zniekształcenia. Szyna stosowana jest przez kilka lat, a większość nawrotów wady występuje przed 6 rokiem życia. Stosowanie fachowej fizjoterapii podczas leczenia sposobem Ponsetiego poprawia wyniki i zapobiega nawrotom.
Zrozumienie sekwencji redresji i prawidłowa technika gipsowania mają podstawowe znaczenie dla prawidłowej korekcji zniekształcenia. Postępowanie według schematu leczenia zaproponowanego przez Ponsetiego znacznie zredukowało ilość pacjentów leczonych operacyjnie, dając dobre odległe wyniki. Próby modyfikacji tej metody są zatem niewskazane.
Alternatywne metody leczenia wrodzonej stopy końsko-szpotawej oparte na redresjach, unieruchamianiu w ortezach i fizjoterapii mogą prowadzić do równie dobrych wyników, wymagają jednak większego zaangażowania, dłuższego leczenia i częściej dopełniane są leczeniem operacyjnym.
Leczenia chirurgicznego zazwyczaj wymagają stopy atypowe, nawracające lub te, których leczenie rozpoczęto późno.

W celu umówienia się na konsultację u ortopedy skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Szanowni Pacjenci,

Przed zapisem do lekarza specjalisty bardzo prosimy o dokładne zapoznanie się z zakresem działalności danego lekarza (każdy lekarz specjalista leczy inną część ciała). W przypadku problemu z wyborem właściwego specjalisty, prosimy o kontakt z Recepcją Onkolmed. Chętnie służymy pomocą. W celu prawidłowego zapisu do specjalisty, przeprowadzamy wywiad z Pacjentem. Mając tę wiedzę łatwiej jest nam zaoferować konkretną pomoc i wybór odpowiedniego lekarza.

Ze względu na długą listę oczekujących w przypadku rezygnacji z wizyty prosimy o wcześniejsze jej odwołanie. 

Szanujmy się wzajemnie.