Zwłóknienie po radioterapii: przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Radioterapia jest jedną z najważniejszych metod leczenia nowotworów, jednak jej działanie uboczne może prowadzić do powstawania zwłóknienia w tkankach poddanych naświetlaniu. Zwłóknienie to nadmierne odkładanie się tkanki łącznej, które prowadzi do sztywności, utraty elastyczności i czasem zaburzeń funkcji w dotkniętym obszarze.

Co to jest zwłóknienie po radioterapii?

Zwłóknienie po radioterapii jest procesem, w którym zdrowe tkanki poddane promieniowaniu ulegają zmianom strukturalnym i funkcjonalnym. Może wystąpić w różnych narządach, w zależności od miejsca leczenia radioterapią. Najczęściej dotyczy:

Płuc (po radioterapii klatki piersiowej).
Skóry i tkanki podskórnej.
Przewodu pokarmowego (np. przełyku, jelit).
Tkanek szyi i głowy (np. po leczeniu nowotworów gardła czy krtani).

Przyczyny zwłóknienia po radioterapii

Zwłóknienie jest wynikiem przewlekłej reakcji zapalnej i uszkodzenia DNA w komórkach pod wpływem promieniowania jonizującego. Proces ten obejmuje:

Uszkodzenie naczyń krwionośnych: Powoduje zmniejszenie dopływu tlenu i składników odżywczych do tkanek.
Aktywację fibroblastów: Fibroblasty produkują kolagen, który prowadzi do powstawania nadmiarowej tkanki łącznej.
Przewlekły stan zapalny: Promieniowanie indukuje uwalnianie cytokin, takich jak TGF-beta, które stymulują proces włóknienia.

Objawy zwłóknienia po radioterapii

Objawy zależą od lokalizacji i stopnia zwłóknienia. Do najczęstszych należą:

Objawy ogólne

Uczucie sztywności i dyskomfortu w dotkniętym obszarze.
Ból, który może mieć charakter przewlekły.

Objawy specyficzne

Zwłóknienie płuc: Duszność, kaszel, obniżenie tolerancji wysiłku.
Zwłóknienie skóry i tkanki podskórnej: Stwardnienie, utrata elastyczności, zmiany barwy skóry.
Zwłóknienie przewodu pokarmowego: Dysfagia (problemy z połykaniem), ból brzucha, zaparcia lub biegunki.
Zwłóknienie w obrębie szyi i głowy: Problemy z mową, połykaniem, ograniczenie ruchomości szyi.

Diagnostyka zwłóknienia po radioterapii

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie stosujemy nowoczesne metody diagnostyczne w celu rozpoznania zwłóknienia i oceny jego zaawansowania.

Wywiad i badanie fizykalne

Szczegółowy wywiad dotyczący objawów, czasu ich wystąpienia i historii radioterapii.
Badanie palpacyjne tkanek w celu oceny stwardnienia lub utraty elastyczności.

Badania obrazowe

Rezonans magnetyczny (MRI): Szczególnie przydatny w ocenie zmian w tkankach miękkich.
Tomografia komputerowa (CT): Pozwala na wykrycie zwłóknienia w narządach wewnętrznych, takich jak płuca czy przewód pokarmowy.
Ultrasonografia: Używana do oceny zwłóknienia powierzchownego, np. skóry.

Testy czynnościowe

Spirometria i testy czynnościowe płuc w przypadku podejrzenia zwłóknienia płuc.
Endoskopia w diagnostyce zmian w przewodzie pokarmowym.

Leczenie zwłóknienia po radioterapii

Leczenie zwłóknienia jest trudne i wymaga podejścia wielodyscyplinarnego. W Onkolmed oferujemy kompleksowe rozwiązania, które obejmują:

Leczenie farmakologiczne

Leki przeciwzapalne: Hamują proces zapalny i zmniejszają nasilenie zwłóknienia.
Inhibitory TGF-beta: Obiecujące w ograniczaniu postępu włóknienia (badania kliniczne).

Fizjoterapia

Ćwiczenia rozciągające i wzmacniające w celu utrzymania ruchomości i elastyczności tkanek.
Terapia manualna, np. masaże, w celu redukcji sztywności.

Leczenie wspomagające

Tlenoterapia hiperbaryczna w przypadku zwłóknienia płuc.
Zabiegi laseroterapii w celu zmniejszenia zwłóknienia skóry.

Interwencje chirurgiczne

W przypadkach ciężkiego zwłóknienia, które prowadzi do upośledzenia funkcji narządów, może być konieczne chirurgiczne usunięcie zwłókniałych tkanek.

Wsparcie psychologiczne

Życie ze zwłóknieniem może być wyzwaniem. W Onkolmed zapewniamy pacjentom wsparcie psychologiczne, które pomaga radzić sobie z ograniczeniami funkcjonalnymi.

Dlaczego warto wybrać Onkolmed?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie to miejsce, gdzie:

Otrzymasz kompleksową opiekę, obejmującą diagnostykę, leczenie.
Pracują wykwalifikowani specjaliści, tacy jak onkolodzy, radiolodzy i psycholodzy.
Stosujemy najnowsze technologie i metody leczenia.

Zapraszamy na konsultacje! Im wcześniej rozpoczniesz leczenie, tym większe szanse na poprawę jakości życia.

Źródła:

Delanian, S., Lefaix, J. L., "Radiation-induced fibrosis: mechanisms and clinical impact," Cancer Radiotherapy Journal, 2021.
WHO Guidelines on Radiation Therapy, 2023.
Nowotwory.net - aktualne wytyczne w leczeniu skutków ubocznych radioterapii, 2023.

Powrót