Jakie badania wykonać, aby dowiedzieć się, czy jesteś narażony na nowotwór?

Choć nie można z pełną pewnością przewidzieć, czy zachorujesz na nowotwór, istnieją badania diagnostyczne i profilaktyczne, które mogą pomóc ocenić ryzyko zachorowania oraz wykryć zmiany nowotworowe na wczesnym etapie. Regularne wykonywanie badań profilaktycznych i konsultacje z lekarzem zwiększają szansę na wczesne wykrycie choroby i skuteczne leczenie.

Poniżej przedstawiamy listę badań, które warto rozważyć w kontekście profilaktyki nowotworowej.

Badania genetyczne – sprawdź swoje predyspozycje

Badania genetyczne pozwalają ocenić, czy jesteś nosicielem mutacji genów zwiększających ryzyko zachorowania na nowotwory.

• Geny BRCA1 i BRCA2: Mutacje w tych genach zwiększają ryzyko raka piersi i jajnika.
• Gen APC: Związany z dziedzicznym rakiem jelita grubego (zespół polipowatości rodzinnej).
• Geny MLH1, MSH2: Odpowiedzialne za zespół Lyncha, który zwiększa ryzyko raka jelita grubego, trzonu macicy i innych nowotworów.

Kiedy warto wykonać badania genetyczne?

• Masz w rodzinie osoby, które zachorowały na nowotwory w młodym wieku.
• Rak występuje w Twojej rodzinie wielokrotnie i u różnych osób.
• Należy to omówić z lekarzem genetykiem, który wskaże odpowiednie testy.

Badania przesiewowe – wykrywanie zmian przed nowotworowych

Cytologia i cytologia płynna LBC

Badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy. Polega na ocenie komórek pobranych z szyjki macicy. Cytologia płynna (LBC) jest bardziej precyzyjna i pozwala na jednoczesne wykrywanie wirusa HPV.

Kolonoskopia

Badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego. Pozwala wykryć polipy i inne zmiany przedrakowe, które można usunąć, zanim przekształcą się w nowotwór. Zalecana szczególnie po 50. roku życia lub wcześniej, jeśli w rodzinie występowały przypadki raka jelita.

Mammografia

Podstawowe badanie przesiewowe w kierunku raka piersi. Zalecana kobietom po 50. roku życia, a w grupach ryzyka (np. mutacja BRCA) już po 35. roku życia.

Tomografia komputerowa niskiej dawki (LDCT)

Badanie przesiewowe w kierunku raka płuc dla osób z grupy ryzyka, np. palaczy lub byłych palaczy w wieku 50-80 lat.

Gastroskopia

Badanie endoskopowe służące do wykrywania zmian w żołądku i dwunastnicy, np. raka żołądka, szczególnie zalecane osobom z Helicobacter pylori lub w rodzinach z dziedziczną predyspozycją.

Badanie skóry (dermatoskopia)

Służy do oceny znamion pod kątem czerniaka i innych nowotworów skóry. Warto wykonywać regularnie, zwłaszcza jeśli masz jasną karnację, dużo znamion lub korzystasz z solarium.

Badania krwi w kierunku nowotworów

Choć badania krwi nie wykrywają nowotworów w 100%, mogą pomóc w ocenie ogólnego stanu zdrowia i wskazać niepokojące sygnały.

Morfologia krwi z rozmazem

Może wykazać niedokrwistość (często związaną z nowotworami przewodu pokarmowego) lub zmiany w liczbie białych krwinek (co może sugerować białaczkę).

Markery nowotworowe

Substancje wytwarzane przez nowotwory lub organizm w odpowiedzi na ich obecność.

• CA-125: Rak jajnika.
• PSA: Rak prostaty.
• AFP: Rak wątroby i nowotwory germinalne.
• CEA: Rak jelita grubego, rak trzustki, płuc.
• SCC: Rak szyjki macicy.

Uwaga: Markery nowotworowe nie są w pełni specyficzne, dlatego ich podwyższony poziom wymaga dalszej diagnostyki.

Testy na obecność wirusów onkogennych

Niektóre wirusy zwiększają ryzyko nowotworów, dlatego warto sprawdzić ich obecność.

• Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV): Związany z rakiem szyjki macicy, odbytu, gardła. Test HPV można wykonać razem z cytologią.
• Wirus zapalenia wątroby typu B i C (HBV, HCV): Zwiększają ryzyko raka wątroby.
• Wirus Epsteina-Barr (EBV): Związany z chłoniakiem i rakiem nosogardzieli.

Obrazowe badania diagnostyczne

Badania obrazowe mogą wykryć zmiany, które wymagają dalszej diagnostyki.

• USG jamy brzusznej: Pomaga wykryć zmiany w wątrobie, nerkach, trzustce i innych narządach.
• RTG klatki piersiowej: Wykrywa zmiany w płucach.
• Rezonans magnetyczny (MRI): Przydatny w diagnostyce guzów mózgu i innych tkanek miękkich.

Samokontrola – monitoruj swoje ciało

Regularne samobadanie jest kluczowe w profilaktyce nowotworowej.

• Samobadanie piersi: Wykrywaj guzki lub zmiany w strukturze piersi.
• Samobadanie jąder: Sprawdzaj, czy nie ma zgrubień lub guzków.
• Kontrola znamion: Obserwuj zmiany w kształcie, wielkości lub kolorze znamion.

Konsultacje z lekarzem POZ lub specjalistą

Lekarz POZ może pomóc w ustaleniu, które badania są odpowiednie dla Twojego wieku, historii rodzinnej i stanu zdrowia. Jeśli potrzebujesz dalszej diagnostyki, lekarz skieruje Cię do specjalisty, np. onkologa, gastrologa czy ginekologa.

Zaproszenie do Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie oferujemy kompleksowe badania profilaktyczne i diagnostyczne, które pomogą ocenić Twoje ryzyko nowotworowe. Nasz zespół specjalistów, w tym onkolodzy, genetycy i radiolodzy, zapewni Ci pełną opiekę.

Zadzwoń już dziś i umów się na konsultację oraz badania! Twoje zdrowie jest najważniejsze – nie czekaj, aż pojawią się objawy!

Źródła:

1. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) – Wytyczne dotyczące profilaktyki nowotworowej.
2. Polskie Towarzystwo Onkologiczne – Zalecenia wczesnej diagnostyki nowotworowej.
3. National Cancer Institute – Badania przesiewowe w kierunku nowotworów.
4. Medycyna Praktyczna – Diagnostyka i profilaktyka raka.