Nowoczesna diagnostyka raka stercza

Rak stercza, inaczej rak prostaty, jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn. Postępy w diagnostyce pozwalają na coraz wcześniejsze wykrywanie choroby, co znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie. W artykule przedstawiamy najnowsze metody diagnostyczne stosowane w przypadku raka stercza.

Badania przesiewowe – klucz do wczesnego wykrycia

Antygen swoisty dla stercza (PSA)

Badanie poziomu PSA (ang. Prostate-Specific Antigen) we krwi to podstawowa metoda przesiewowa. PSA to białko produkowane przez komórki prostaty, którego podwyższone stężenie może świadczyć o:

łagodnym przeroście prostaty,
zapaleniu stercza,
raku prostaty.

Nowoczesne technologie umożliwiają nie tylko pomiar całkowitego PSA, ale również jego frakcji (np. PSA wolnego do całkowitego). Proporcja tych frakcji pomaga precyzyjniej różnicować nowotwory złośliwe od łagodnych zmian.

Badanie per rectum (DRE)

Choć mniej zaawansowane technologicznie, badanie palcem przez odbytnicę wciąż jest stosowane jako uzupełnienie diagnostyki PSA. Lekarz może wykryć nieprawidłowości, takie jak twardość lub nieregularność powierzchni prostaty.

Zaawansowane badania obrazowe

Multiparametryczny rezonans magnetyczny (mpMRI)

Rezonans magnetyczny jest jednym z najważniejszych osiągnięć we współczesnej diagnostyce raka stercza. W badaniu mpMRI wykorzystuje się różne techniki obrazowania, takie jak:

obrazowanie T2-zależne,
dyfuzję molekularną (DWI),
spektroskopię,
obrazowanie dynamiczne po podaniu kontrastu.

mpMRI pozwala nie tylko ocenić strukturę prostaty, ale również lokalizację i charakter zmian nowotworowych. Wyniki są często klasyfikowane według skali PI-RADS (ang. *Prostate Imaging-Reporting and Data System*), co ułatwia ocenę ryzyka nowotworu.

Ultrasonografia przezodbytnicza (TRUS)

Badanie TRUS umożliwia precyzyjne obrazowanie prostaty przy użyciu ultradźwięków. Nowoczesne urządzenia pozwalają na wykonywanie biopsji pod kontrolą obrazu TRUS, co zwiększa skuteczność pobierania próbek.

Tomografia komputerowa (TK) i pozytonowa tomografia emisyjna (PET-CT)

TK i PET-CT są stosowane głównie w przypadku podejrzenia zaawansowanego raka stercza, gdy istnieje ryzyko przerzutów. PET-CT z wykorzystaniem specjalnych znaczników, takich jak PSMA (antygen specyficzny dla stercza), pozwala na bardzo dokładne lokalizowanie ognisk nowotworu w całym organizmie.

Biopsja gruboigłowa prostaty

Standardowa biopsja przezodbytnicza

Biopsja gruboigłowa jest złotym standardem potwierdzającym diagnozę raka stercza. Polega na pobraniu kilkunastu próbek tkanki prostaty, które są następnie oceniane histopatologicznie.

Biopsja fuzyjna

To nowoczesna metoda biopsji, łącząca obrazowanie mpMRI z TRUS. Pozwala na precyzyjne celowanie w podejrzane zmiany, co zmniejsza ryzyko pominięcia istotnych zmian nowotworowych.

Biopsja przezodbytnicza vs przezskórna

Chociaż biopsja przezodbytnicza jest powszechniejsza, metoda przezskórna (przez krocze) zyskuje na popularności. Zaletą tej metody jest mniejsze ryzyko infekcji.

Diagnostyka molekularna i genetyczna

Testy genetyczne

U mężczyzn z rodzinną historią raka stercza lub mutacjami genów, takich jak BRCA1 czy BRCA2, ryzyko rozwoju choroby jest większe. Testy genetyczne umożliwiają identyfikację pacjentów, którzy wymagają szczególnej kontroli.

Testy oparte na biomarkerach

Nowoczesne testy molekularne oceniają różne biomarkery związane z rakiem stercza, takie jak PCA3 (Prostate Cancer Gene 3). Przykłady zaawansowanych testów to:

Oncotype DX Prostate,
Prolaris,
Decipher.

Testy te pomagają ocenić agresywność nowotworu i przewidywać przebieg choroby, co jest pomocne w podejmowaniu decyzji terapeutycznych.

Techniki obrazowania z użyciem radioznaczników

PET-PSMA

To zaawansowana metoda obrazowania wykorzystująca radioaktywny znacznik PSMA. Jest niezwykle skuteczna w wykrywaniu ognisk nowotworu, nawet w bardzo wczesnym stadium.

Scyntygrafia kości

Badanie to jest stosowane w diagnostyce przerzutów raka stercza do kości, które są częstym miejscem rozprzestrzeniania się nowotworu w zaawansowanych stadiach.

Sztuczna inteligencja (AI) w diagnostyce raka stercza

Systemy oparte na AI analizują obrazy z rezonansu magnetycznego lub biopsji i pomagają radiologom oraz patologom w interpretacji wyników. Wspomaga to precyzyjne diagnozowanie, szczególnie w trudnych przypadkach.

Podsumowanie

Nowoczesna diagnostyka raka stercza obejmuje szeroki wachlarz technik, od badań przesiewowych po zaawansowane technologie obrazowe i molekularne. Wczesne wykrycie choroby, możliwe dzięki tym metodom, zwiększa szanse na skuteczne leczenie i poprawia jakość życia pacjentów.

Źródła

American Cancer Society. (2024). "Prostate Cancer Early Detection." Dostępne na: [www.cancer.org](https://www.cancer.org)
European Association of Urology (EAU). "Prostate Cancer Guidelines 2024." Dostępne na: [www.uroweb.org](https://www.uroweb.org)
Perera, M. et al. (2020). "Gallium-68 Prostate-Specific Membrane Antigen Positron Emission Tomography in Advanced Prostate Cancer." "Journal of Clinical Oncology."
National Cancer Institute. *Prostate Cancer Treatment (PDQ®)–Health Professional Version.* Dostępne na: [www.cancer.gov](https://www.cancer.gov)
Haffner, M. et al. (2023). "The Role of MRI in Prostate Cancer Diagnosis." *The Lancet Oncology.*

Powrót