Bóle brzucha o nieustalonym pochodzeniu: przyczyny, diagnostyka i leczenie

Bóle brzucha o nieustalonym pochodzeniu to dość częsty problem medyczny, z którym zgłaszają się pacjenci do lekarzy pierwszego kontaktu, specjalistów, a czasem na oddziały ratunkowe. Mogą mieć różne przyczyny, od błahych, jak niestrawność, po bardzo poważne, jak stany zapalne narządów wewnętrznych. Oto szczegółowe omówienie tego zagadnienia.

Przyczyny bólu brzucha o nieustalonym pochodzeniu

Bóle brzucha mogą być wynikiem problemów związanych z różnymi układami i narządami w ciele. Oto główne kategorie potencjalnych przyczyn:

Choroby układu pokarmowego

Zespół jelita drażliwego (IBS) – przewlekły stan charakteryzujący się nawracającymi bólami brzucha, wzdęciami, biegunkami lub zaparciami.
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy – często wywołana przez bakterie *Helicobacter pylori* lub stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).
Nietolerancje pokarmowe – np. nietolerancja laktozy, fruktozy, czy nadwrażliwość na gluten.
Nieswoiste zapalne choroby jelit (IBD) – choroba Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Zapalenie wyrostka robaczkowego – typowy ból w prawej dolnej części brzucha.

Problemy ginekologiczne (u kobiet)

Bolesna owulacja – tzw. ból okołoowulacyjny.
Endometrioza – obecność błony śluzowej macicy poza jamą macicy, powodująca przewlekły ból.
Torbiele jajników – mogą powodować ból w podbrzuszu, zwłaszcza jeśli pękną.
Ciąża pozamaciczna – nagły, silny ból, często zagrażający życiu.

Schorzenia urologiczne

Kamica nerkowa – ból promieniujący do dolnej części pleców lub pachwin.
Zakażenia dróg moczowych – często objawia się bólem w dolnej części brzucha.

Problemy z układem mięśniowo-szkieletowym

Nadmierne napięcie mięśni brzucha, np. w wyniku wysiłku fizycznego lub urazu.
Przepuklina brzuszna.

Przyczyny psychologiczne

Stres i zaburzenia lękowe – mogą powodować bóle brzucha, związane z nadmierną aktywacją układu nerwowego.
Depresja – objawiająca się czasem bólem somatycznym.

Przyczyny rzadkie i nietypowe

Choroby metaboliczne, np. porfiria.
Infekcje pasożytnicze, np. lamblioza.
Przewlekłe zapalenie trzustki.

Diagnostyka bólów brzucha o nieustalonym pochodzeniu

Rozpoznanie przyczyny bólu brzucha wymaga dokładnego zebrania wywiadu, badania fizykalnego i przeprowadzenia odpowiednich badań diagnostycznych.

Wywiad medyczny

Lekarz zada pytania dotyczące:

Charakteru bólu: czy jest ostry, tępy, pulsujący?
Lokalizacji: gdzie dokładnie boli? Czy ból promieniuje?
Czasu trwania: czy jest nagły, czy przewlekły?
Czynnika łagodzącego lub zaostrzającego ból: np. posiłki, ruch, pozycja ciała.
Dodatkowych objawów: nudności, wymiotów, gorączki, biegunek.

Badanie fizykalne

Podczas badania lekarz oceni:

Czy brzuch jest miękki czy napięty.
Obecność bólu w konkretnych punktach.
Oznaki stanu zapalnego, np. gorączkę.

Badania laboratoryjne

orfologia krwi (wskazuje na infekcje lub anemię).
CRP, OB (wskaźniki zapalenia).
Próby wątrobowe i trzustkowe.
Testy na Helicobacter pylori.

Badania obrazowe

USG jamy brzusznej – do oceny narządów wewnętrznych.
Tomografia komputerowa (TK) – dokładniejsza diagnostyka, szczególnie w nagłych przypadkach.
RTG brzucha – przy podejrzeniu niedrożności jelit.

Endoskopia

Gastroskopia i kolonoskopia pozwalają na dokładną ocenę przewodu pokarmowego.

Leczenie bólów brzucha o nieustalonym pochodzeniu

Leczenie zależy od zidentyfikowanej przyczyny bólu. Często stosuje się podejście objawowe, zanim ustali się diagnozę.

Leczenie farmakologiczne

Leki przeciwbólowe (np. paracetamol) i przeciwskurczowe (np. drotaweryna).
Leki na refluks żołądkowo-przełykowy (np. inhibitory pompy protonowej).
Antybiotyki – w przypadku zakażeń bakteryjnych.
Probiotyki – wspomagają zdrowie jelit.

Leczenie dietetyczne

Wykluczenie potencjalnych alergenów lub nietolerowanych pokarmów.
Wprowadzenie diety lekkostrawnej.

Terapie wspierające

Fizjoterapia – pomocna w przypadku bólu mięśniowego.
Psychoterapia – w sytuacjach związanych ze stresem lub depresją.

Kiedy udać się do lekarza?

Niektóre objawy powinny skłonić do natychmiastowej konsultacji lekarskiej:

Silny, narastający ból brzucha.
Gorączka, wymioty, trudności w oddawaniu moczu.
Krew w stolcu lub wymiocinach.
Szybka utrata masy ciała bez wyraźnego powodu.

Jeśli masz konkretne pytania dotyczące bólu brzucha, zawsze warto skonsultować się z lekarzem specjalistą.

Źródła:

Braunwald, E., et al. (2019). *Harrison's Principles of Internal Medicine*. McGraw-Hill Education.
Maingot's Abdominal Operations (2020).
National Institute for Health and Care Excellence (NICE) Guidelines.
Polskie Towarzystwo Gastroenterologiczne (PTG-E) – wytyczne diagnostyki bólu brzucha.

Powrót