Krztusiec – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie

Krztusiec, znany także jako koklusz, jest zakaźną chorobą układu oddechowego wywoływaną przez bakterię Bordetella pertussis. Schorzenie to charakteryzuje się uporczywymi napadami kaszlu, które mogą trwać tygodniami i stanowi poważne zagrożenie, szczególnie dla niemowląt i małych dzieci. Oto szczegółowe informacje na temat krztuśca.

Przyczyny

Krztusiec rozwija się w wyniku zakażenia bakterią *Bordetella pertussis*. Mikroorganizm ten przenosi się drogą kropelkową, głównie podczas kontaktu z osobą zarażoną. Bakteria produkuje toksyny, które uszkadzają nabłonek dróg oddechowych, nasilają reakcje zapalne i powodują nadwrażliwość ośrodka kaszlowego. Najbardziej narażone są niemowlęta, osoby nieszczepione oraz z obniżoną odpornością.

Objawy

Krztusiec przebiega w trzech charakterystycznych fazach:

1. Faza nieżytowa (1–2 tygodnie):
   • Objawy przypominające przeziębienie: katar, łzawienie oczu, niewielka gorączka, suchy kaszel nasilający się wieczorem.
   • To okres największej zakaźności.
2. Faza napadowa (2–6 tygodni lub dłużej):
   • Gwałtowne, napadowe kaszle trwające od kilku do kilkudziesięciu minut.
   • Kaszel często kończy się charakterystycznym świszczącym wdechem, zwanym "pianiem koguta".
   • Możliwe są wymioty, sinica, wybroczyny na twarzy i zmęczenie.
3. Faza zdrowienia (od kilku tygodni do kilku miesięcy):
   • Kaszel stopniowo łagodnieje, ale może się utrzymywać z powodu uszkodzenia błony śluzowej dróg oddechowych.

Rozpoznanie

Diagnostyka krztuśca obejmuje:

• Wywiad kliniczny, w którym lekarz analizuje charakterystyczne objawy i ich przebieg.
• Badania laboratoryjne, takie jak posiew bakterii z wymazu z gardła lub badania serologiczne, które potwierdzają obecność przeciwciał przeciwko Bordetella pertussis.
• Testy PCR, które pozwalają szybko i dokładnie wykryć materiał genetyczny bakterii.

Leczenie

Leczenie krztuśca obejmuje:

1. Antybiotyki:
   • Podawane we wczesnych stadiach choroby mogą ograniczyć jej przebieg i zmniejszyć ryzyko zakażenia innych osób.
   • Najczęściej stosowane są makrolidy (np. erytromycyna, azytromycyna).
2. Leczenie objawowe:
   • Nawadnianie i utrzymanie spokojnego środowiska, by zapobiegać napadom kaszlu.
   • Wsparcie oddechowe w ciężkich przypadkach, szczególnie u niemowląt.
3. Profilaktyka:
   • Szczepienia przeciwko krztuścowi są najskuteczniejszą formą zapobiegania. Obowiązkowe szczepienia ochronne (DTP) są podawane w kilku dawkach, począwszy od wieku niemowlęcego.

Powikłania

U niemowląt i małych dzieci krztusiec może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:

• Zapalenie płuc,
• Bezdechy i niedotlenienie,
• Uszkodzenia neurologiczne, w tym drgawki i encefalopatia.

U dorosłych może powodować przewlekły kaszel, a w wyniku napadów kaszlu – krwawienia z nosa czy nawet złamania żeber.

Podsumowanie

Krztusiec to poważna choroba, której leczenie wymaga szybkiej diagnozy i odpowiednich działań terapeutycznych. Regularne szczepienia oraz przestrzeganie zasad higieny są kluczowe w ograniczaniu jej rozprzestrzeniania się.

Źródła:
1. Medonet: Informacje o objawach i leczeniu krztuśca.
2. Polmed: Charakterystyka przebiegu choroby i fazy kliniczne.
3. eDoktorzy: Powikłania i zalecenia terapeutyczne w przypadku krztuśca.