Usuwanie znamion u dzieci: Kiedy jest to konieczne i jakie są najlepsze metody?

Czerniak jest bardzo rzadkim nowotworem w populacji dziecięcej, stanowiącym około 2% przypadków wszystkich nowotworów u dzieci, natomiast znamiona melanocytowe u dzieci są zmianami skórnymi występującymi bardzo często, u około 98% dzieci rasy kaukaskiej pojawiają się one już we wczesnym dzieciństwie. Umiejętność prawidłowej oceny i różnicowania znamion melanocytowych wydaje się niezwykle istotna i pozwala na uniknięcie niepotrzebnych wycięć łagodnych znamion u dzieci.

Dzięki dermoskopii, nieinwazyjnej metodzie stosowanej in vivo, wykorzystywanej do diagnostyki i różnicowania zmian melanocytowych i niemelanocytowych łagodnych i złośliwych, możliwość rozpoznawania i monitorowania tych zmian jest dostępna w warunkach ambulatoryjnych.

Definicja i etiopatogeneza

Znamiona barwnikowe (melanocytowe) są łagodną proliferacją melanocytów układających się w formie „gniazd” na granicy skórno-naskórkowej lub w obrębie skóry właściwej. Melanocyty pochodzą z neuroektodermy i w czasie rozwoju embrionalnego migrują do skóry, błon śluzowych, mieszków włosowych, tęczówki, siatkówki i naczyniówki oka oraz do opon mózgowo-rdzeniowych. Są komórkami dendrytycznymi wytwarzającymi melaninę. W warstwie podstawnej naskórka komunikują się z keratynocytami, tworząc tzw. naskórkowe jednostki melaninowe.

Epidemiologia

W zależności od wieku pojawienia się na skórze znamiona barwnikowe dzielimy na wrodzone i nabyte. Znamiona wrodzone obecne są w chwili urodzenia lub rozwijają się do 1 r.ż. Dotyczą około 2% dzieci, częściej występując u dziewczynek (1,5:1). Ryzyko życiowe rozwoju czerniaka ze znamion wrodzonych sięga około 5% populacji, dlatego też istotne jest monitorowanie zmian.
Znamiona nabyte występują praktycznie u każdego człowieka. Częstość ich występowania zależy od typu znamienia.

Znamiona barwnikowe – obraz kliniczny

Znamiona wrodzone (congenital melanocytic nevi, CMN) są to zmiany barwnikowe okrągłe lub owalne, o charakterystycznej brodawkowatej lub guzkowatej powierzchni i jednolitym zabarwieniu od jasno- do ciemnobrązowego (ryc. 1A, B). Powstają w życiu płodowym między 5 a 24 tygodniem ciąży i z reguły są obecne na skórze w ciągu całego życia człowieka.4 Mogą im towarzyszyć małe znamiona satelitarne. W obrębie znamion wrodzonych dość często występują włosy terminalne. Najczęściej spotykane są na tułowiu, rzadziej na głowie i zwykle są asymptomatyczne. W zależności od wielkości wrodzone znamiona dzielimy na małe (<1,5 cm), średnie (1,5-19,9 cm), duże (>20 cm) oraz olbrzymie (>1% powierzchni na twarzy, >2% powierzchni w innych okolicach).5 Znamiona olbrzymie klasyfikowane są według ich wielkości na 3 grupy: G1 (20-30 cm), G2 (30-40 cm) oraz G3 (>40 cm). W obrębie wrodzonych znamion olbrzymich może dojść do ogniskowej proliferacji i rozwoju guzków złożonych z niedojrzałych melanocytów. Ryzyko rozwoju czerniaka wzrasta wraz z wielkością znamienia, szczególnie powyżej 10 cm. Bonifazi i wsp. potwierdzili, że u dzieci w wieku poniżej 12 r.ż około 1/3 przypadków czerniaka rozwinęła się u dzieci ze znamionami wrodzonymi olbrzymimi.6 Według Krengla i wsp. częstotliwość występowania czerniaka u pacjentów ze znamionami wrodzonymi wynosi 0,05-10,7% i jest zdecydowanie większa w badanych małych populacjach. Wśród 6571 pacjentów ze znamionami wrodzonymi obserwowanych przez 3,4-23,7 roku, tylko u 0,7% rozwinął się czerniak.

Znamiona barwnikowe wrodzone mogą współistnieć z zaburzeniami w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (melanoza nerwowo-skórna przebiegająca z proliferacją melanocytów w obrębie ośrodkowego układu nerwowego prowadzącą do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego), zaburzeniami rozwojowymi w mózgu, leptomenigeal melanoma, a także nieczerniakowymi guzami, takimi jak rhabdomyosarcoma czy liposarcoma. Zagadnienie ryzyka rozwoju czerniaka w obrębie małych lub średnich znamion wrodzonych pozostaje kontrowersyjne.

Najlepsze metody leczenia znamion u dzieci

Metodą z wyboru usuwania znamion barwnikowych jest usunięcie chirurgiczne (biopsja wycinająca) w znieczuleniu nasiękowym, z marginesem zdrowej tkanki o szerokości 1-2 mm. Linia cięcia powinna przebiegać wzdłuż linii napięcia skórnego. Zszywanie ran polega na dokładnym zbliżeniu przeciwległych brzegów i założeniu szwów, które usuwa się po 7-10 dniach.

Stosowanie innych metod, takich jak laseroterapia, kriochirurgia lub elektrokoagulacja uważane jest przez większość klinicystów za błąd w sztuce. Znamię usunięte w całości oceniane jest histopatologicznie. W przypadku stwierdzenia w badaniu histopatologicznym czerniaka, dokonuje się docięcia zmiany z marginesem 1-2 cm w zależności od stopnia naciekania czerniaka. Następnie u chorych z rozpoznaniem czerniaka skóry potwierdzonym badaniem histopatologicznym, ale nie po szerokim wycięciu ogniska pierwotnego, jeśli nie mają klinicznych cech przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych i narządach odległych, wykonuje się biopsję węzła wartowniczego, czyli węzła chłonnego, który stanowi pierwsze i najczęstsze umiejscowienie pierwszego przerzutu nowotworu.

Usuwanie znamion u dzieci jest zabiegiem, który można przeprowadzić w warunkach ambulatoryjnych. Onkolmed Lecznica Onkologiczna zatrudnia, zdaniem wielu pacjentów, jednych z najlepszych specjalistów w dziedzinie chirurgii onkologicznej. Można się umówić na konsultacje, usuwanie znamion u dzieci, wykonane zostanie też badanie histopatologiczne usuniętego znamienia.

Źródła:
https://podyplomie.pl/pediatria/12309,znamiona-barwnikowe-i-czerniak-u-dzieci?pdf=true