Profilaktyka onkologiczna nowotworów układu rodnego u kobiet

Profilaktyka onkologiczna jest kluczowym elementem walki z rakiem układu rodnego u kobiet – obejmuje działania mające na celu zapobieganie chorobie, wczesne wykrycie zmian przednowotworowych oraz ograniczenie konsekwencji, jeśli rak już wystąpił. Dzięki wdrożeniu skutecznych strategii profilaktycznych znacznie obniża się zachorowalność i umieralność, a pacjentki zyskują większą kontrolę nad swoim zdrowiem.

1. Podział profilaktyki onkologicznej

1. Profilaktyka pierwotna – zapobieganie czynnikom wywołującym nowotwór

2. Profilaktyka wtórna (screening) – wczesne wykrycie zmian przednowotworowych

3. Profilaktyka trzeciorzędowa – działania po rozpoznaniu raka, mające zapobiec nawrotom

2. Profilaktyka pierwotna

2.1 Szczepienia przeciw HPV

• Wirusy HPV wysokiego ryzyka są przyczyną ponad 99% przypadków raka szyjki macicy.

• Szczepienie niewalentną szczepionką HPV zalecane jest dziewczynkom i chłopcom w wieku 9–14 lat, a także kobietom i mężczyznom do 26. roku życia, z możliwością podania dawki przypominającej do 45. roku życia, jeśli nie otrzymali wcześniejszych dawek.

• Od 2023 r. program szczepień w Polsce pokrywa w pełni szczepienia dzieci w wieku 12–13 lat, co zwiększa ochronę całej populacji.

2.2 Modyfikacja stylu życia

• Aktywność fizyczna i utrzymanie prawidłowej masy ciała zmniejszają ryzyko raka endometrium i jajnika.

• Dieta bogata w błonnik, warzywa zielone i cebulowe, bogata w antyoksydanty, ogranicza stan zapalny i uszkodzenia DNA komórek nabłonkowych.

• Regularne przyjmowanie doustnych antykoncepcyjnych środków hormonalnych obniża ryzyko raka jajnika nawet o 50% i zapewnia długotrwałą ochronę.

2.3 Profilaktyka genetyczna

• Badania genetyczne w kierunku mutacji BRCA1/2 oraz zespołu Lyncha pozwalają ocenić indywidualne ryzyko rozwoju raka piersi, jajnika i endometrium.

• Konsultacje genetyczne i poradnictwo rodzinne w Onkolmed Lecznica Onkologiczna: ginekolog-onkolog, genetyk kliniczny, psycholog.

• W przypadku nosicielstwa mutacji BRCA rekomenduje się profilaktyczną salpingo-oophorektomię po zakończeniu rodziny oraz rozważenie mastektomii profilaktycznej.

3. Profilaktyka wtórna (screening)

3.1 Rak szyjki macicy

• Test HPV DNA jako metoda pierwszego wyboru – wyższa czułość i specyficzność niż cytologia; zalecany co 5 lat w wieku 25–65 lat, z możliwością samobadania w warunkach domowych.

• Cytologia (Pap smear) co 3 lata jako uzupełnienie lub w miejscach o ograniczonym dostępie do testów molekularnych.

• Kolposkopia i pobranie wycinków przy wynikach nieprawidłowych (HPV 16/18 lub cytologia ≥ HSIL) – dostępne w Onkolmed przy wsparciu doświadczonych ginekologów-onkologów i radiologów.

3.2 Rak jajnika

• Brak rekomendowanego programu masowych badań przesiewowych; u kobiet z wysokim ryzykiem (mutacje BRCA) – TVUS (transvaginal ultrasound) i oznaczanie markera CA-125 co 6–12 miesięcy w celu wczesnego wykrycia zmian.

• Udział w badaniach klinicznych, np. test INOVIQ na bazie egzosomów (trial prowadzony w Australii) pokazuje obiecujące wyniki w wykrywaniu raka jajnika we wczesnych stadiach.

3.3 Rak endometrium

• Brak rutynowego badania przesiewowego – kluczowe jest monitorowanie objawów (krwawienia międzymiesiączkowe lub po menopauzie).

• USG dopochwowe i histeroskopia z pobraniem wycinka błony śluzowej rekomendowane przy podejrzeniu zmian.

• Zarządzanie czynnikami ryzyka: kontrola masy ciała, leczenie zespołu policystycznych jajników, odpowiednia terapia hormonalna.

4. Profilaktyka trzeciorzędowa

• Po leczeniu raka układu rodnego konieczne są regularne kontrole onkologiczne, obrazowanie (USG, MRI) i markery nowotworowe (CA-125, HE4).

• Rehabilitacja onkologiczna, wsparcie psychologiczne, leczenie niepożądanych skutków terapii (np. lymphedema, neuropatia).

• W Onkolmed współpracują: chemioterapeuci, radioterapeuci, onkolodzy kliniczni oraz psychologowie.

5. Metody diagnostyczne i lecznicze w Onkolmed Lecznica Onkologiczna

• Diagnostyka molekularna HPV DNA, genetyka nowotworów (NGS), markery serologiczne (CA-125, HE4).

• Obrazowanie: USG dopochwowe.

• Leczenie profilaktyczne: szczepienia HPV, programy żywieniowe i ruchowe.

• Interwencje chirurgiczne: konizacja, wyłyżeczkowanie, zabiegi laparoskopowe (salpingo-oophorektomia), zabiegi robotyczne (wykonywane w placówkach macierzystych naszych lekarzy).

• Terapie wspomagające: chemioterapia, radioterapia, immunoterapia, terapie celowane (wykonywane w placówkach macierzystych naszych lekarzy).

6. Zaproszenie do Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie

Zapraszamy wszystkie Panie na bezpłatne konsultacje profilaktyczne oraz badania przesiewowe w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie. Nasz doświadczony zespół specjalistów (ginekolog-onkolog, genetyk kliniczny, radiolog, chemioterapeuta, radioterapeuta, neurolog dziecięcy) jest do Państwa dyspozycji, aby wspólnie zadbać o zdrowie i bezpieczeństwo.

7. Podsumowanie

Profilaktyka onkologiczna nowotworów układu rodnego to kompleksowy zestaw działań obejmujący szczepienia, zmianę stylu życia, badania genetyczne, regularny screening i ścisłą kontrolę po leczeniu. Wdrażając te strategie i korzystając z najnowocześniejszych metod diagnostycznych oraz opieki wielospecjalistycznej w Onkolmed Lecznica Onkologiczna, możemy znacząco poprawić rokowania i jakość życia kobiet.

Źródła

1. European Journal of Cancer Prevention: zalecenia dotyczące HPV i cytologii

2. ASCO Resource–Stratified Guideline Update na temat HPV DNA testing

3. WHO: rekomendacje HPV DNA testing i samobadanie

4. Wikipedia – mutacje BRCA i zabiegi profilaktyczne

5. Wikipedia – czynniki ochronne dla raka jajnika

6. The Courier-Mail – trial badania in vitro wczesnego wykrywania raka jajnika