Rak szyjki macicy – objawy, przyczyny oraz leczenie i rokowania

Rak szyjki macicy - jaką chorobą jest rak szyjki macicy?

Rak szyjki macicy spowodowany jest głównie przez wirus HPV - wirus brodawczaka ludzkiego. Nowotwór szyjki należy do nowotworów złośliwych. Rak szyjki macicy rozpoczyna się zwykle wewnątrznabłonkową neoplazją szyjki macicy, dawniej określaną jako rak przedinwazyjny albo dysplazja szyjki macicy. Rak szyjki macicy to drugi po nowotworze piersi postrach wśród kobiet. Rozpoznanie raka szyjki macicy w stadium „zero” (przedinwazyjnym) daje 100% szanse na wyleczenie go, dlatego ważna jest profilaktyka i wykonywanie badań cytologicznych.

Jakie są stopnie zaawansowania raka szyjki macicy?

Stopień 0, rak przedinwazyjny, śródnabłonkowy, CIN III, Ca in situ (CIS)
Częściej występuje u kobiet młodych i bardzo młodych przed 20 rż. co wynika z wczes-nego rozpoczęcia współżycia płciowego i możliwością zakażenia wirusem HPV. Występują często krwawienia kontaktowe. Leczenie chirurgiczne połączone jest z oceną histopatologiczną. Po leczeniu kobieta podlega ścisłej obserwacji cytologicznej.

Stopień Ia, rak mikroinwazyjny (CMI)

Rozpoznania tego stopnia raka dokonywane jest w badaniu histopatologicznym po wycięciu szyjki macicy. Jest to postać przedkliniczna, która ma ściśle określone wymiary inwazji:

• stop. IA1 to rak ograniczony do zmiany o powierzchni do 7 mm i głębokości do 3 mm.,
• stop. IA2 to rak ograniczony do zmiany o powierzchni do 7 mm i głębokości od 3 do 5 mm.

Po leczeniu chirurgicznym wykonuje się regularnie cytologię.

Stopień Ib

Jest to większe zaawansowanie choroby niż w stopniu IA. Naciek szyjki macicy ograniczony jest do obszaru tarczy części pochwowej. W celu dokładnej oceny wykonywane są dodatkowo badania obrazowe.

Stopień II A

Rozpoznawany jest gdy nowotwór z tarczy części pochwowej pełznie do sklepienia i na ściany pochwy do 2/3 górnych jej długości bez przechodzenia do przymacicza.

Stopień II B

Choroba z tarczy części pochwowej rozprzestrzenia się do przymacicz lecz naciek nie łączy się z talerzami kości biodrowych. W tym stopniu zaawansowania szczególnie istotne jest określenie wydolności nerek i wykluczenie wodonercza. W przypadku jego rozpoznania kwalifikujemy chorą do IIIB stopnia zaawansowania.

Stopień III A

Nowotwór stwierdzany w 1/3 dolnej długości pochwy, szerzący się przez ciągłość od tarczy szyjki macicy wzdłuż ścian pochwy na całej długości pochwy lub obecność odosobnionego ogniska o identycznym utkaniu mikroskopowym jak na tarczy w 1/3 dolnej pochwy jest kwalifikowane jako stopień III A. W tak dużym zaawansowaniu choroby należy wykonać cystoskopię lub rektoskopię w zależności od umiejscowienia nacieku ścian pochwy, aby wykluczyć naciekanie przez raka pęcherza moczowego lub jelita.

Stopień III B

Obecność w przymaciczu nacieku raka sięgającego do talerzy kości biodrowych lub rozpoznane wodonercze w klinicznym zaawansowaniu odpowiadające stopniowi IIB kwalifikuje chorą do stopnia IIIB

Stopień IV

Rak naciekający pęcherz moczowy lub odbytnicę – stopień IVA
Stwierdzenie przerzutów odległych – stopień IV B

Rak szyjki macicy - jakie są przyczyny raka szyjki macicy?

Długotrwałe zakażenie HPV jest uważane za niezbędny i najważniejszy czynnik chorobotwórczy w przypadku raka szyjki macicy. U prawie wszystkich kobiet chorych na raka szyjki macicy lub mających zmiany przednowotworowe wykryto obecność wirusa brodawczaka ludzkiego - HPV, a ściślej - jego rakotwórczych typów: HPV 16 i 18 (odpowiadają za ponad 70 procent przypadków choroby) oraz HPV 31, 33, 45.
Jeśli wirus ma cechy onkogenne, to wczesne rozpoczęcie współżycia i palenie papierosów zwiększają ryzyko zachorowania dwukrotnie, a urodzenie co najmniej trójki dzieci, choroby przenoszone drogą płciową czy wieloletnie stosowanie tabletek antykoncepcyjnych - nawet czterokrotnie.
Z ostatnich badań wynika, że prezerwatywy nie chronią przed wirusem HPV, chyba że zawierają środki wirusobójcze. Względne zabezpieczenie daje natomiast tzw. antykoncepcja barierowa, czyli wkładki i krążki dopochwowe. Ważnym elementem profilaktyki jest pozostawanie w związkach monogamicznych i dochowanie wierności przez oboje partnerów seksualnych.
Choć w przypadku raka szyjki macicy zakażenie wirusem HPV uznawane jest za niezbędny i najważniejszy czynnik chorobotwórczy (nie wykrywa się tego nowotworu bez zakażenia HPV), to sama obecność wirusa nie wystarcza, by rak się rozwinął, niezbędne są też inne, słabiej zbadane czynniki. Należą do nich:

• wczesne rozpoczęcie współżycia (przed ukończeniem 16 lat),
• częste zmiany partnerów seksualnych,
• niewierność partnera,
• kilka porodów w krótkich odstępach czasu,
• palenie (również bierne) papierosów,
• nieleczone stany zapalne i wszelkie zmiany w obrębie szyjki macicy,
• wiek - rak szyjki macicy rzadko atakuje przed 20. rokiem życia, częściej po trzydziestce; zachorowalność sięga szczytu w wieku 45-55 lat, ale może zachorować też dwudziestolatka, która nie rodziła i nie współżyła; u kobiet przed trzydziestką infekcje HPV mają najczęściej charakter przejściowy, u kobiet powyżej trzydziestego roku życia przewlekła infekcja HPV zwiększa ryzyko raka szyjki macicy.

Poza tym są jeszcze inne czynniki, uznane za prawdopodobnie sprzyjające zachorowaniu:

• wieloletnia doustna antykoncepcja hormonalna,
• dieta uboga w antyoksydanty,
• zakażenie HIV,
• częste stany zapalne pochwy.

Rak szyjki macicy - jakie są objawy raka szyjki macicy?

Początkowo rak szyjki macicy nie daje żadnych objawów. Brak dolegliwości wydłuża perspektywę wizyty w poradni ginekologicznej.
Późna interwencja powoduje, że zaawansowane stadium raka szyjki macicy redukuje szanse na wyleczenie i przeżycie. Kiedy pojawią się przerzuty, kobiety nie można już praktycznie uratować. Symptomy raka szyjki macicy są niespecyficzne i mogą towarzyszyć innym dolegliwościom okolic intymnych. Do objawów raka szyjki macicy zalicza się:

• nieregularne miesiączki
• krwawienia międzymiesiączkowe
• upławy o nieprzyjemnym zapachu
• dyskomfort w dole brzucha
• bóle okolicy krzyżowo-lędźwiowej
• krwawienia w trakcie i po stosunku seksualnym.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie raka szyjki macicy?

W celu rozpoznania raka szyjki macicy pobiera się do badania wycinek z podejrzanej tkanki, który pozwala określić rodzaj nowotworu. Nie mniej ważne jest badanie ginekologiczne wykonane przez ginekologia-onkologa. Badanie przeprowadza się we wziernikach, przez pochwę i odbyt. Określa ono stopień zaawansowania choroby i możliwość operacji guza. Ponadto standardowo wykonuje się badanie rentgenowskie płuc oraz tomografię komputerową jamy brzusznej i miednicy w celu wykluczenia przerzutów do innych narządów. W wybranych przypadkach sięga się po badanie rezonansu magnetycznego narządu rodnego. Obowiązkowe są oczywiście podstawowe badania krwi, oceniające wydolność szpiku kostnego (morfologia), nerek i wątroby.

Rak szyjki macicy - jak przebiega leczenie raka szyjki macicy?

Metoda leczenia zależy od stopnia zaawansowania nowotworu w chwili rozpoznania. Jeśli nie jest duży, czyli nowotwór nie przekracza szyjki macicy, a jego średnica jest mniejsza niż 4 cm, to najlepsze wyniki uzyskuje się dzięki operacji. We wczesnych stopniach zaawansowania możliwe jest leczenie oszczędzające narząd rodny, polegające na miejscowym usunięciu zmian nowotworowych. Postępowanie takie stosuje się w przypadku zmian przednowotworowych (dysplazja) lub w raku nie naciekającym (in situ). Leczenie to zawsze należy rozważyć w przypadku młodych kobiet, planujących następne posiadanie dzieci.
Do metod leczenia oszczędzającego należą m.in.:

• elektrokauteryzacja (wypalanie tkanki za pomocą elektrokoagulacji)
• kriochirurgia ( niszczenie tkanki za pomocą wymrażania)
• chirurgia laserowa (laseroterapia)
• metoda LEEP (LEEP-LOOP) – wycięcie z użyciem pętli elektrycznej
• konizacja – wycięcie stożkowe tkanki wokół kanału szyjki macicy

Leczenie chirurgiczne, włącznie z wycięciem macicy z przydatkami i regionalnymi węzłami chłonnymi stosuje się w przypadku nowotworu o stopniu zaawansowania do IA-2. W bardziej zaawansowanych stopniach zaawansowania stosuje się leczenie skojarzone (zabieg operacyjny i radioterapia, radioterapia i chemioterapia).

Rak szyjki macicy – gdzie jest dobry ginekolog onkolog?

W celu diagnozy i leczenia należy udać się do ginekologa onkologa. Jednymi z najlepszych specjalistów w Warszawie w leczeniu raka szyjki macicy są lekarze udzielajacy konsultacji w Onkolmed Lecznica Onkologiczna prof. dr hab. n. med. Grzegorz Panek i dr n. med. Krzysztof Gawrychowski a także dr n. med. Mariola Małecka i radioterapeuta dr n. med. Mateusz Dąbkowski.

W celu umówienia się na konsultację u onkologa, ginekologa, chemioterapeuty, chirurga, radioterapeuty skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337