Orbitopatia - przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest orbitopatia tarczycowa?

Oftalmopatia tarczycowa (wytrzeszcz oczu TED), określana także jako orbitopatia, to typowy objaw chorób tarczycy przebiegających z nadczynnością gruczołu. Typowy dla niej wytrzeszcz oczu pojawia się w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa. Do innych objawów oftalmopatii zalicza się podwójne widzenie, światłowstręt czy pieczenie oczu. Leczenie nie zawsze jest konieczne, w zaawansowanych przypadkach konieczna bywa jednak operacja 
Choroby tarczycy przebiegające z nadczynnością tego narządu objawiać się mogą w różnorodny sposób. Pacjenci mogą zmagać się m.in. z przyspieszoną czynnością serca, nietolerancją ciepła czy z biegunkami. Tego typu dolegliwości nie widać jednak na pierwszy rzut oka.
Zewnętrznym objawem problemów z tarczycą jest wytrzeszcz gałek ocznych, fachowo określany jako orbitopatia tarczycowa.
Obecnie w piśmiennictwie zetknąć się można z terminem orbitopatia tarczycowa, w przeszłości jednak wytrzeszcz oczu, występujący u pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa, określono również mianem oftalmopatii tarczycowej, oftalmopatii naciekowo-obrzękowej, oftalmopatii Gravesa-Basedowa czy wytrzeszczu złośliwego.
Orbitopatia tarczycowa to zatem wytrzeszcz gałek ocznych. W ponad 90 proc. wszystkich przypadków oftalmopatii tarczycowej zmiany występują obustronnie i są symetryczne – wytrzeszcz jednego oka w przypadku nadczynności tarczycy jest rzadkością.
Oftalmopatia typowo występuje w przebiegu głównej przyczyny nadczynności tarczycy, czyli w chorobie Gravesa-Basedowa. Wytrzeszcz gałek ocznych można obserwować u nawet 30–50 proc. wszystkich osób cierpiących na tę jednostkę.
Zazwyczaj problemy oczne pojawiają się u pacjentów dopiero po wystąpieniu objawów nadczynności tarczycy, zdarzają się jednak wyjątki od tej reguły. U części chorych zaburzenia ze strony gałki ocznej wyprzedzają wszelkie dolegliwości związane z nadczynnością gruczołu tarczowego, u jeszcze innych nadczynność tarczycy w ogóle się nie rozwija.

Jakie są przyczyny orbitopatii tarczycowej?

Za pierwotną przyczynę oftalmopatii tarczycowej uważa się procesy autoimmunologiczne będące powodem niektórych chorób tarczycy. Polegają one na wytwarzaniu przeciwciał, które atakują receptory znajdujące się w tarczycy. Ze względu na podobieństwo ich budowy do antygenów w tkankach oczodołu i oka, zmiany u części chorych rozwijają się wtórnie również w tej okolicy, prowadząc do oftalmopatii Gravesa-Basedowa . Korelacja między tymi dwoma procesami jest niewątpliwa: orbitopatia tarczycowa pojawia się w ponad 50% przypadków choroby Gravesa-Basedowa, w części zachorowań na niedoczynność tarczycy oraz w niektórych chorobach tego gruczołu przebiegających z eutyreozą (czyli prawidłowym poziomem hormonów tarczycy i brakiem zaburzeń regulacji w tym zakresie). Krzyżowe reakcje immunologiczne wiąże się najczęściej z tarczycowym receptorem tyreotropiny i jego budową.

Jakie są objawy orbitopatii tarczycowej?

Typowym objawem orbitopatii tarczycowej jest wytrzeszcz osiowy zwykle obu gałek ocznych. W zależności od zaawansowania choroby może mu towarzyszyć obrzęk spojówek lub powiek, podwójne widzenie, uczucie ciała obcego w oku, ból, światłowstręt i obniżenie ostrości w jednym lub obu oczach. Inne częste objawy to nienadążanie powieki górnej za ruchem gałki ocznej ku dołowi, a w przypadku zajęcia przez chorobę także mięśni poruszających gałką oczną, upośledzenie ruchu oczu ku górze (unoszenia) i na zewnątrz (odwodzenia), ponadto zmniejszenie częstotliwości mrugania (wrażenie tzw. gapienia się), poszerzenie naczyń krwionośnych spojówki gałkowej. Przy dużym wytrzeszczu może wystąpić wysychanie rogówki z następowym jej owrzodzeniem, co spowodowane jest niedomykalnością szpary powiekowej. U chorych z nadczynnością tarczycy stwierdza się ponadto objawy ogólne: szybkie tętno, gorącą i suchą skórę, rozlane powiększenie tarczycy (tzw. wole), postępującą utratę masy ciała, drżenie rąk, niekiedy zaburzenie rytmu serca.

Jak leczy się orbitopatię tarczycową?

Orbitopatia (wytrzeszcz oczu) ujawnia sie klinicznie u 25% chorych z chorobą Gravesa-Basedowa . Większość przypadków stanowią zmiany łagodne, niewymagające specjalistycznego leczenia. Decyzja o leczeniu uwzględnia ocenę aktywności i ciężkości zmian oraz ich wpływ na jakość życia. Leczenie miejscowe (sztuczne łzy, maści do worka spojówkowego, ciemne szkła) i kontrola czynników ryzyka (palenie papierosów, zaburzenia czynności tarczycy) dotyczą wszystkich chorych. W przypadku zmian łagodnych pomocne może być 6-miesięczne stosowanie selenu. W zmianach aktywnych umiarkowanych/ciężkich i zagrożeniu utratą wzroku leczeniem pierwszego wyboru jest dożylna podaż kortykoidów. Dawka kumulacyjna metyloprednizolonu nie przekracza zwykle 5g, z wyjątkiem zmian zagrażających, w których stosuje się do 8g. Leczeniem drugiego wyboru jest powtórzenie dożylnej kortykoterapii, dołączenie radioterapii oczodołów, cyklosporyny lub podaż rytuksymabu. U większości leczonych po przejściu choroby w fazę nieaktywną potrzebne są operacje rehabilitacyjne, w tym dekompresja oczodołów, operacje mięśni okoruchowych i powiek.

Radioterapia w leczeniu orbitopatii

Leczenie radioterapią orbitopatii jest skuteczne. Promieniowanie podawane jest w stosunkowo niskiej dawce. Napromieniana jest tylna część gałki ocznej i tylna część oczodołu. Leczenie, przy zastosowaniu tej współczesnej techniki, jest w pełni bezpieczne dla pacjenta. Co ważne – rogówka i soczewka oka pozostają poza obszarem napromienianym. Część siatkówki i nerwu wzrokowego znajduje się w napromienianym obszarze, jednak dawka jest na tyle niska, że ryzyko powikłań praktycznie nie występuje.
U większość chorych uzyskiwany jest bardzo dobry efekt. Wytrzeszcz złośliwy znacząco zmniejsza się i czasem całkowicie ustępuje. Ważne jednak, żeby pacjenci uzbroili się w cierpliwość. Zdarza się bowiem, że czasem na pełen efekt leczenia trzeba poczekać nawet kilka miesięcy. Warto to zrobić, ponieważ komfort życia znacząco się poprawia.

Gdzie pójść na konsultację do endokrynologa i radioterapeuty?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to prywatna przychodnia w której działa Poradnia Radioterapii i Poradnia Endokrynologii Ogólnej i Onkologicznej. Przyjmują w nich bardzo dobrzy lekarze specjaliści z wieloletnim doświadczeniem, którzy podczas wizyty przeanalizują bardzo dokładnie wyniki badań i zalecą właściwe leczenie.

W celu umówienia się na konsultację u endokrynologa, radioterapeuty skontaktuj się z Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Źródła:
wylecz.to/okulistyka/oftalmopatia-przyczyny-objawy-leczenie-orbitopatii-tarczycowej/
zdrowie.tvn.pl/a/orbitopatia-tarczycowa-objawy-i-leczenie-zespolu-objawow-ocznych
mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyoczodolu/129133,orbitopatia-tarczycowa
pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2017/01/pnm_2016_12_864-867.pdf
onkostrefa.pl/radioterapia-w-orbitopatie/