Immunoterapia w chorobach nienowotworowych – rewolucja w medycynie

Immunoterapia kojarzona jest przede wszystkim z leczeniem nowotworów, jednak od lat znajduje zastosowanie także w leczeniu wielu chorób niezwiązanych z rakiem. W ostatniej dekadzie obserwujemy dynamiczny rozwój tej dziedziny także w terapii chorób autoimmunologicznych, alergicznych, infekcyjnych, a nawet neurologicznych. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest immunoterapia, kiedy warto ją rozważyć oraz jak wygląda diagnostyka i leczenie w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie.

Czym jest immunoterapia?

Immunoterapia to forma leczenia, która polega na modyfikowaniu odpowiedzi układu odpornościowego pacjenta. Celem może być:

• wzmocnienie odpowiedzi immunologicznej, np. w infekcjach wirusowych,

• osłabienie nadmiernej reakcji immunologicznej, np. w chorobach autoimmunologicznych i alergiach,

• przywrócenie równowagi immunologicznej, np. w stanach zapalnych.

To szeroka grupa terapii, która obejmuje różne mechanizmy działania – od stosowania przeciwciał monoklonalnych, przez szczepionki terapeutyczne, po leczenie komórkami układu odpornościowego pacjenta (np. limfocytami T).

Główne choroby nienowotworowe leczone immunoterapią

1. Choroby autoimmunologiczne

Choroby autoimmunologiczne to grupa schorzeń, w których układ odpornościowy atakuje własne komórki i tkanki. Do najczęstszych należą:

• Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

• Toczeń rumieniowaty układowy (SLE)

• Stwardnienie rozsiane (SM)

• Łuszczyca i łuszczycowe zapalenie stawów

• Choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego

• Cukrzyca typu 1

W tych schorzeniach immunoterapia odgrywa kluczową rolę. Wykorzystuje się:

• Przeciwciała monoklonalne, takie jak adalimumab, infliksymab, rituksymab – które blokują cytokiny zapalne (np. TNF-α, IL-6).

• Leki modyfikujące przebieg choroby (DMARDs) – np. metotreksat, leflunomid.

• Terapie biologiczne nowej generacji – m.in. inhibitory JAK (np. tofacitinib).

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna choroby autoimmunologiczne konsultują m.in.:

• Reumatolog

• Neurolog

• Immunolog kliniczny

• Endokrynolog (przy cukrzycy typu 1 i chorobach tarczycy o podłożu autoimmunologicznym)

2. Choroby alergiczne

Immunoterapia swoista (tzw. odczulanie) to standard leczenia alergii. W skrócie polega na:

• Stopniowym podawaniu alergenu w kontrolowanych dawkach,

• Trenowaniu układu odpornościowego, by nie reagował nadmiernie na dany alergen,

• Redukcji objawów alergicznych nawet na wiele lat.

Stosuje się ją m.in. w:

• Alergicznym nieżycie nosa (pyłki, roztocza, sierść)

• Astmie alergicznej

• Uczuleniach na jad owadów

Specjaliści Onkolmed zajmujący się leczeniem alergii:

• Alergolog dziecięcy i dla dorosłych

• Pulmonolog

• Immunolog

3. Przewlekłe infekcje i stany niedoboru odporności

U niektórych pacjentów układ immunologiczny działa zbyt słabo – są to tzw. pierwotne lub wtórne niedobory odporności. U takich osób częste infekcje mogą prowadzić do powikłań, a klasyczne leczenie (antybiotyki) bywa nieskuteczne.

Immunoterapia w tym przypadku obejmuje:

• Podawanie immunoglobulin (IgG) – w postaci wlewów dożylnych lub podskórnych.

• Wspomaganie odporności lekami immunomodulującymi, np. cytokiny, interferony.

• Szczepionki terapeutyczne i profilaktyczne

W Onkolmed pacjentami z obniżoną odpornością opiekują się:

• Immunolog kliniczny

• Hematolog

• Lekarz chorób zakaźnych

Immunoterapia w neurologii

Nowoczesne podejście do chorób neurologicznych pokazuje, że wiele z nich ma komponent immunologiczny. Najbardziej znanym przykładem jest:

Stwardnienie rozsiane (SM)

Immunoterapia polega tu na:

• Hamowaniu destrukcyjnej odpowiedzi limfocytów T,

• Ochronie mieliny (osłonki nerwów),

• Zmniejszeniu częstości rzutów i spowolnieniu postępu choroby.

Leki immunomodulujące stosowane w SM to m.in.:

• Interferony beta (Avonex, Rebif),

• Octan glatirameru (Copaxone),

• Przeciwciała monoklonalne (natalizumab, ocrelizumab, alemtuzumab).

Inne choroby neurologiczne, gdzie rozważa się immunoterapię:

• Miastenia gravis

• Neuropatie autoimmunologiczne

• Zespół Guillaina-Barrégo

Neurolog z Onkolmed specjalizuje się m.in. w diagnostyce i terapii immunologicznie uwarunkowanych schorzeń ośrodkowego układu nerwowego.

Diagnostyka – klucz do skutecznej immunoterapii

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna diagnostyka immunologiczna opiera się na najnowszych standardach i obejmuje:

• Badania krwi: morfologia, CRP, OB, przeciwciała ANA, RF, ENA, immunoglobuliny.

• Panele cytokinowe i testy autoimmunologiczne.

• Testy skórne i testy IgE specyficzne (w diagnostyce alergii).

• Rezonans magnetyczny (np. w SM)

• Biopsje i badania histopatologiczne (np. przy zapalnych chorobach jelit)

Badania można wykonać w Onkolmed lub w placówkach współpracujących, takich jak: Centrum Diagnostyki Laboratoryjnej ALAB, Diagnostyka, Affidea, Lux Med Diagnostyka.

Przyszłość immunoterapii – nowe horyzonty

Coraz więcej badań klinicznych potwierdza skuteczność immunoterapii w chorobach przewlekłych. Przykłady:

• Leczenie tocznia rumieniowatego przeciwciałami anifrolumab – badania fazy III (Sifalimumab Study).

• Immunoterapia doustna u dzieci z alergią pokarmową (np. na orzeszki ziemne) – sukcesy w badaniach nad desensytyzacją.

• Badania nad zastosowaniem komórek CAR-T w autoimmunizacji – obiecujące dane w toczniu.

Źródła wiedzy medycznej:

• The Lancet, NEJM, Nature Immunology

• EULAR (European League Against Rheumatism)

• American Academy of Allergy, Asthma & Immunology (AAAAI)

• ClinicalTrials.gov – baza badań klinicznych

Podsumowanie

Immunoterapia nie dotyczy już wyłącznie chorób nowotworowych. To dynamicznie rozwijająca się dziedzina, która daje nadzieję milionom pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi, alergicznymi, infekcyjnymi i neurologicznymi.

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie znajdziesz specjalistów różnych dziedzin, którzy stosują nowoczesne metody diagnostyki i leczenia immunologicznego. Jeśli cierpisz na przewlekłą chorobę, którą trudno opanować klasycznym leczeniem – rozważ konsultację immunologiczną.

Zaproszenie

Jeśli zauważasz u siebie objawy przewlekłego zmęczenia, bólu stawów, nawracających infekcji, trudnej do opanowania alergii lub choroby neurologicznej – umów się na konsultację do specjalistów Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie.

Nasz zespół lekarzy: neurologów, hematologów opracuje dla Ciebie indywidualny plan diagnostyczny i terapeutyczny oparty na najnowszej wiedzy medycznej.

Źródła:

1. The Lancet Rheumatology, 2024

2. NEJM - New England Journal of Medicine

3. EULAR recommendations 2023

4. Nature Reviews Immunology, 2023

5. ClinicalTrials.gov - registry of clinical studies

6. Shoenfeld Y. et al. Autoimmunity: From Bench to Bedside. 3rd Edition, 2023.

7. AAAAI Guidelines – American Academy of Allergy, Asthma & Immunology