Udar cieplny i odwodnienie w czasie upałów — zagrożenia zdrowotne i jak sobie z nimi radzić

Lato to czas, kiedy chętnie korzystamy z aktywności na świeżym powietrzu, spędzamy czas nad wodą i cieszymy się słoneczną pogodą. Niestety, to również okres zwiększonego ryzyka wystąpienia niebezpiecznych dla zdrowia i życia stanów takich jak udar cieplny i odwodnienie. Lekarze Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) w Onkolmed Lecznica Onkologiczna coraz częściej spotykają się z pacjentami uskarżającymi się na objawy związane z przegrzaniem organizmu. W tym artykule wyjaśnimy, czym jest udar cieplny, jak dochodzi do odwodnienia, kogo dotyczy to najczęściej oraz jak skutecznie diagnozujemy i leczymy te stany w naszej placówce.

Czym jest udar cieplny i jakie niesie zagrożenia?

Udar cieplny (ang. heat stroke) to stan bezpośredniego zagrożenia życia spowodowany przegrzaniem organizmu. Dochodzi do niego, gdy temperatura ciała przekracza 40°C, a mechanizmy termoregulacyjne przestają działać. Organizm nie jest w stanie odprowadzać nadmiaru ciepła poprzez pocenie się, co prowadzi do zaburzeń funkcji układu nerwowego, sercowo-naczyniowego oraz nerek.

Udar cieplny może prowadzić do:

• uszkodzenia mózgu,

• niewydolności nerek,

• zaburzeń rytmu serca,

• a nawet zgonu, jeśli nie zostanie szybko rozpoznany i leczony.

Rola odwodnienia i mechanizm jego powstawania

Odwodnienie (dehydratacja) to stan niedoboru wody w organizmie, który może prowadzić do obniżenia ciśnienia krwi, zaburzeń elektrolitowych oraz ograniczenia funkcji wielu narządów. W upały dochodzi do zwiększonej utraty płynów przez skórę (pocenie), a przy niewystarczającym spożyciu płynów organizm szybko przechodzi w stan odwodnienia.

Objawy odwodnienia:

• suchość w ustach,

• spadek ciśnienia tętniczego,

• osłabienie,

• zawroty głowy,

• zmniejszenie ilości oddawanego moczu,

• zaburzenia orientacji.

Osoby najbardziej narażone

Niektóre grupy pacjentów są szczególnie podatne na skutki upałów i odwodnienia:

• Dzieci — mają mniej wydajne mechanizmy termoregulacji,

• Osoby starsze — często cierpią na przewlekłe choroby i biorą leki moczopędne,

• Pacjenci przewlekle chorzy — np. z chorobami serca, cukrzycą,

• Osoby pracujące na zewnątrz — rolnicy, budowlańcy, kierowcy,

• Sportowcy i osoby aktywne fizycznie.

Objawy i jak je rozpoznać

Rozpoznanie udaru cieplnego i odwodnienia opiera się na objawach klinicznych oraz badaniach dodatkowych. Do najczęstszych objawów należą:

• wysoka temperatura ciała (powyżej 40°C),

• sucha, gorąca skóra,

• przyspieszony oddech i tętno,

• osłabienie, dezorientacja,

• utrata przytomności,

• skurcze mięśni.

W przypadku odwodnienia:

• zmniejszone wydalanie moczu,

• ciemny kolor moczu,

• zawroty głowy,

• suchość ślozówek.

Diagnostyka w Onkolmed

Lekarze POZ w Onkolmed przeprowadzają:

• Wywiad lekarski (ocena ekspozycji na ciepło, objawy, przyjmowane leki),

• Badanie fizykalne (ocena stanu świadomości, ciśnienia, tętna, temperatury),

• Morfologia krwi (ocena zagęszczenia krwi),

• Jonogram (poziomy sodu, potasu, wapnia i magnezu),

• Gazometria (ocena zakwaszenia organizmu i funkcji oddechowej),

• EKG (ocena rytmu serca).

Wszystkie powyższe badania można wykonać w Onkolmed.

Leczenie ambulatoryjne i szpitalne

W zależności od stanu pacjenta, leczenie może odbywać się:

• Ambulatoryjnie:

  • nawodnienie doustne (elektrolity, woda),

  • schładzanie organizmu (zimne okłady, wentylatory),

  • leki przeciwgorączkowe (jeśli nie ma przeciwwskazań).

• Szpitalnie (w przypadku poważnych objawów):

  • nawodnienie dożylne (płyny izotoniczne, elektrolity),

  • monitorowanie funkcji serca i nerek,

  • leczenie powikłań neurologicznych lub nerkowych.

Profilaktyka i zalecenia zdrowotne

Aby zapobiec udarowi cieplnemu i odwodnieniu:

• pij minimum 2,5 litra wody dziennie (w upały więcej),

• unikaj przebywania na słońcu w godzinach 11:00–16:00,

• noś lekkie, przewiewne ubrania i nakrycie głowy,

• unikaj alkoholu i kofeiny w upały,

• regularnie odpoczywaj w cieniu lub klimatyzowanych pomieszczeniach,

• kontroluj objawy u dzieci i osób starszych.

Konsultacje w Onkolmed Lecznica Onkologiczna

W Onkolmed zapewniamy:

• opiekę lekarzy POZ z doświadczeniem w diagnozie stanów nagłych,

• możliwość wykonania wszystkich niezbędnych badań laboratoryjnych i obrazowych,

• edukację zdrowotną dla pacjentów i ich rodzin.

Zaproszenie na konsultacje i badania

Jeśli odczuwasz objawy osłabienia, podejrzewasz odwodnienie lub potrzebujesz profesjonalnej oceny ryzyka udaru cieplnego — skontaktuj się z nami. Lekarze Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie pomogą Ci zadbać o zdrowie w upalne dni. Umów się na wizytę i wykonaj niezbędne badania diagnostyczne. Zadzwoń lub skorzystaj z rejestracji online.

Podstawy naukowe i źródła

1. Bouchama A, Knochel JP. Heat Stroke. N Engl J Med. 2002;346(25):1978-1988.

2. Casa DJ et al. National Athletic Trainers' Association Position Statement: Exertional Heat Illnesses. J Athl Train. 2015;50(9):986–1000.

3. Główne wytyczne WHO dotyczące postępowania w przypadkach udaru cieplnego i odwodnienia.

4. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej (PTMR).

5. Zalecenia Ministerstwa Zdrowia i GIS dla okresów upałów w Polsce.

Onkolmed Lecznica Onkologiczna Warszawa – Twoje bezpieczeństwo zdrowotne w upały. Skontaktuj się z nami, aby umówić się na konsultację.