Guzek Siostry Mary Joseph – objaw nowotworu, którego nie wolno ignorować

1. Czym jest guzek Siostry Mary Joseph?

Guzek Siostry Mary Joseph (ang. Sister Mary Joseph’s nodule) to rzadki, ale bardzo charakterystyczny objaw obecności zaawansowanego nowotworu jamy brzusznej lub miednicy. Jest to przerzut nowotworowy zlokalizowany w okolicy pępka.

Ten guzek nie jest samodzielnym nowotworem – to manifestacja choroby nowotworowej w stadium zaawansowanym, najczęściej raka żołądka, trzustki, jajnika, jelita grubego, endometrium lub pęcherza moczowego.

2. Skąd pochodzi nazwa?

Nazwa pochodzi od Siostry Mary Joseph Dempsey, pielęgniarki operacyjnej pracującej z chirurgiem Williamem Mayem w szpitalu św. Marii w Rochester w USA na początku XX wieku. Zauważyła ona u wielu pacjentów z nowotworem jamy brzusznej zgrubienie w okolicy pępka, które często towarzyszyło rozpoznaniu choroby nowotworowej. Jej obserwacja została później potwierdzona naukowo i dziś stanowi jedno z klasycznych zjawisk w onkologii.

3. Jak wygląda ten objaw?

Guzek w pępku może przyjmować różne formy:

• jest twardy, nieruchomy, często bolesny,

• średnica zazwyczaj mieści się w zakresie od 0,5 cm do 2 cm,

• skóra nad guzkiem może być zaczerwieniona, zgrubiała lub owrzodziała,

• czasami z guzka sączy się płyn lub ropa.

Objaw ten najczęściej pojawia się bez innych, wcześniejszych symptomów nowotworu, dlatego powinien natychmiast wzbudzić niepokój i być skonsultowany ze specjalistą.

4. Z jakimi nowotworami jest związany?

Guzek Siostry Mary Joseph najczęściej towarzyszy:

• rakowi żołądka,

• rakowi trzustki (szczególnie ogona trzustki),

• rakowi jelita grubego i odbytnicy,

• rakowi jajnika (najczęściej surowiczemu),

• rakowi endometrium (błony śluzowej macicy),

• rakowi pęcherza moczowego,

• rakowi wątroby i dróg żółciowych (rzadziej).

Ten objaw może również wskazywać na rozsiew raka do otrzewnej, czyli tzw. karcynomatozę otrzewnej, która wymaga pilnej interwencji onkologicznej.

5. Diagnostyka guzka Siostry Mary Joseph w Onkolmed

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie priorytetem jest szybka diagnostyka zmian podejrzanych o charakter nowotworowy, takich jak guzek pępkowy.

W proces diagnostyczny zaangażowani są lekarze różnych specjalności:

• onkolog kliniczny,

• chirurg onkologiczny,

• ginekolog-onkolog (w przypadku kobiet),

• radiolog,

• urolog (w przypadku podejrzenia raka pęcherza).

6. Jakie badania wykonujemy?

W diagnostyce guzka Siostry Mary Joseph konieczne jest zastosowanie kilku metod obrazowania i badań laboratoryjnych:

A. Badania obrazowe:

• USG jamy brzusznej – pierwszy krok w ocenie narządów wewnętrznych.

• Tomografia komputerowa (TK) – dokładne obrazowanie jamy brzusznej i miednicy.

• Rezonans magnetyczny (MRI) – w wybranych przypadkach, np. ocena raka jajnika.

• PET-CT – w celu wykrycia wszystkich ognisk przerzutowych.

Tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, PET-CT wykonywane są w ośrodkach referencyjnych.

B. Badania histopatologiczne:

• Biopsja cienkoigłowa (BAC) lub gruboigłowa guzka – konieczna do potwierdzenia przerzutu.

C. Markery nowotworowe:

• CA-125, CEA, CA 19-9, AFP, HE4 – dobierane indywidualnie w zależności od podejrzenia.

7. Leczenie – jakie są możliwości?

Guzek Siostry Mary Joseph oznacza obecność choroby przerzutowej, dlatego leczenie koncentruje się na terapii ogólnoustrojowej i paliatywnej.

A. Chemioterapia:

Stosowana w nowotworach żołądka, trzustki, jelita, jajnika. Leki dobierane indywidualnie przez onkologa klinicznego.

B. Terapie celowane:

W niektórych typach raka (np. HER2-dodatni rak żołądka) stosuje się nowoczesne terapie molekularne.

C. Immunoterapia:

Obecnie dostępna w wielu nowotworach – np. rak płuca, rak żołądka, rak jelita grubego z MSI-H.

D. Chirurgia paliatywna:

W wybranych przypadkach wykonuje się operacje w celu złagodzenia objawów – np. usunięcie guzka, drenaż płynu z jamy brzusznej.

E. Radioterapia:

W przypadku dolegliwości bólowych lub ucisku nowotworu na nerwy lub inne struktury.

8. Specjaliści w Onkolmed, którzy zajmują się leczeniem:

W Onkolmed pracują doświadczeni lekarze specjalizujący się w leczeniu nowotworów jamy brzusznej i miednicy:

• Onkolog kliniczny – dobiera leczenie ogólnoustrojowe (chemioterapia, immunoterapia),

• Chirurg onkologiczny – ocenia możliwość leczenia chirurgicznego,

• Ginekolog-onkolog – przy podejrzeniu raka jajnika, macicy,

• Radiolog – wykonuje i analizuje badania obrazowe,

• Patomorfolog – wykonuje ocenę histopatologiczną biopsji,

• Urolog i gastroenterolog – w przypadku podejrzenia raka pęcherza lub przewodu pokarmowego.

9. Dlaczego szybka reakcja ma znaczenie?

Guzek Siostry Mary Joseph to sygnał ostrzegawczy – nie należy go ignorować ani odkładać diagnostyki na później.

Wczesna identyfikacja źródła przerzutu i wdrożenie odpowiedniego leczenia może:

• wydłużyć życie chorego,

• poprawić komfort życia,

• zmniejszyć ryzyko rozwoju powikłań,

• pozwolić na skorzystanie z nowoczesnych terapii celowanych i immunoterapii.

10. Zaproszenie na konsultację do Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie

Jeśli zauważyłeś/-aś u siebie guzek w okolicy pępka lub inne niepokojące objawy – nie czekaj. W Onkolmed Lecznica Onkologiczna oferujemy:

• szybki dostęp do specjalistów,

• kompleksową diagnostykę,

• indywidualne podejście do każdego pacjenta,

• nowoczesne leczenie zgodne z aktualnymi standardami.

11. Źródła naukowe:

• Powell FC, Cooper AJ, Massa MC, et al. Sister Mary Joseph’s nodule: a clinical and histologic study. J Am Acad Dermatol. 1984.

• Hsieh MC et al. Sister Mary Joseph’s nodule as the first sign of an internal malignancy. CMAJ. 2012.

• Eltabbakh GH. Cancer of the ovary, fallopian tube, and peritoneum. UpToDate, 2024.

• National Comprehensive Cancer Network (NCCN) Guidelines – Gastric Cancer, Colorectal Cancer, Ovarian Cancer, 2024.

• Onkologiczne wytyczne PTOK (Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej), 2024.

• ClinicalTrials.gov – Przegląd badań nad leczeniem przerzutów nowotworów przewodu pokarmowego i narządów miednicy mniejszej, 2023–2024.