Dlaczego mamy wymioty?

Nudności i wymioty nie są chorobami, lecz objawami chorób.
Nudności to nieprzyjemne, niebolesne, subiektywne uczucie potrzeby zwymiotowania.
Wymioty polegają na gwałtownym zwracaniu treści z przewodu pokarmowego, zwykle wprost z żołądka. Zwykle poprzedzone są nudnościami (jako sygnałem ostrzegawczym), ale czasem bez poprzedzających nudności.
Ośrodek nerwowy odpowiedzialny bezpośrednio za „wykonanie” odruchu wymiotnego mieści się w rdzeniu przedłużonym (tzw. ośrodek wymiotny). Jest na bieżąco „informowany” przez tzw. strefę chemoreceptorową w dnie IV komory mózgu.
Do ośrodka wymiotnego bodźce wzbudzające wymioty dochodzą z następujących okolic:

• z receptorów w śluzówce gardła (dlatego można wyzwolić wymioty, drażniąc tylną ścianę gardła),
• z receptorów różnych narządów jamy brzusznej i otrzewnej (w chorobach przewodu pokarmowego, w tym w zatruciach pokarmowych i w zapaleniu otrzewnej, a nawet dróg moczowych),
• z receptorów serca (wymioty mogą być wczesnym objawem zawału serca) oraz z receptorów opłucnej i płuc,
• z ucha wewnętrznego (tzw. błędnika, odpowiedzialnego za kontrolę równowagi), dlatego wymioty są typowym objawem choroby morskiej, lokomocyjnej albo mogą być np. konsekwencją jazdy na karuzeli,
• z węchomózgowia (przykra woń może wyzwolić nudności lub wymioty),
• z ośrodków asocjacyjnych kory mózgowej (jak wiadomo, wymioty mogą być konsekwencją przykrych, budzących obrzydzenie obserwacji i doświadczeń),
• ze wspomnianej wyżej strefy chemoreceptorowej - dlatego wymiotują kobiety w ciąży, ale także ludzie w stanie ciężkiego zatrucia obejmującego cały organizm, spowodowanego np. toksynami bakteryjnymi, truciznami, lekami lub alkoholem, a także w chorobach wątroby czy nerek (ciężka niewydolność nerek, tzw. mocznica).

„Decyzja” podejmowana przez ośrodek wymiotny realizowana jest poprzez skurcze żołądka, jelit i przełyku (tzw. skurcze antyperystaltyczne, czyli przebiegające w kierunku odwrotnym do normalnej perystaltyki przewodu pokarmowego) z równoczesnym rozluźnieniem zwieraczy przełyku. Towarzyszy im silny skurcz mięśni brzucha i przepony, a potem mięśni klatki piersiowej, w konsekwencji ciśnienie w żołądku o 100-200 mm Hg przewyższa to w przełyku i jamie ustnej. Dochodzi do wyrzucania treści żołądka najpierw do przełyku, a następnie na zewnątrz. U osób przytomnych, bez ciężkich chorób układu nerwowego, wymiociny nie przedostają się do dróg oddechowych, gdyż równocześnie następuje zatrzymanie wdechu i zamknięcie głośni. Zwykle współwystępują inne odruchy wegetatywne (w części wskutek pobudzenia nerwu błędnego), takie jak spadek ciśnienia, zmniejszenie częstotliwości rytmu serca, wzmożone wydzielanie śliny i zblednięcie.
Z założenia wymioty mają na celu usunięcie szkodliwych toksyn lub drobnoustrojów, które przedostały się do organizmu, zwłaszcza do przewodu pokarmowego. Ciekawe zjawisko zachodzi u kobiet ciężarnych. Wymioty przypadają na okres organogenezy płodu, czyli dokładnie ten okres jego rozwoju, gdy rozmaite substancje (leki, toksyny, niektóre pokarmy), dostawszy się do ustroju dziecka, mogłyby spowodować trwałe uszkodzenie tworzących się tkanek i narządów z powstaniem ciężkich wad rozwojowych. Układ chemoreceptorów podstawy komory IV jest wówczas wybitnie uwrażliwiony na bodźce docierające do niego ze strumieniem krążącej krwi. Wymioty występują wówczas jakby „na wszelki wypadek”.

Wymioty u dorosłych – jakie są przyczyny wymiotów u dorosłych?

Układ pokarmowy

Najczęstszą przyczyną wymiotów u dorosłych jest zatrucie pokarmowe, które objawia się bólem brzucha (zazwyczaj bardzo silnym), wzdęciami i biegunką, a także bólem głowy, mdłościami i wymiotami. Inne możliwe przyczyny to:
niedrożność jelit- pojawiają się zaparcia, wzdęcia i uczucie pełności. Często dochodzi do wymiotów treścią żółciową
ostre wirusowe zapalenie żołądka i jelit (gastroenteritis) - dominują wymioty i biegunka, brzuch w normie - bez wzdęć itp.
gastropareza lub niedrożność porażenna - wymioty częściowo strawioną treścią pokarmową, które pojawiają się kilka godzin po spożyciu posiłku. Często występuje u osób z cukrzycą lub po przebytych zabiegach operacyjnych w obrębie jamy brzusznej
zapalenie wątroby - żółtaczka, jadłowstręt, niekiedy tkliwość przy dotykaniu prawego podżebrza
perforacja (przedziurawienie) przewodu pokarmowego lub "ostry brzuch" z innych przyczyn (np. zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie pęcherzyka żółciowego czy zapalenie trzustki) - silny ból brzucha, zwykle z towarzyszącymi objawami otrzewnowymi (silny, ciągły, samoistny, czasem promieniujący do barków ból, który sprawia, że chory leży z podkurczonymi nogami, napinanie mięśni brzucha przy dotykaniu)
rak żołądka - wymioty mogą być objawem późnego stadium raka.

Choroby OUN

• uraz głowy bez złamania kości czaszki,
• krwotok śródczaszkowy - ból głowy o nagłym początku, zaburzenia świadomości, często objawy oponowe,
• infekcje OUN - stopniowo nasilający się ból głowy, często objawy oponowe, zaburzenia świadomości,
• wzrost ciśnienia śródczaszkowego (spowodowany np. przez krwiak lub guz) - ból głowy, zaburzenia świadomości, niekiedy ogniskowe objawy ubytkowe,
• zapalenie błędnika - zawroty głowy, oczopląs, nasilenie objawów podczas ruchów, czasami szumy uszne,
• migrena - bóle głowy, niekiedy z poprzedzającą lub współwystępującą aurą, światłowstręt,
• choroba lokomocyjna,
• zaburzenia psychogenne - wymioty występują w sytuacjach stresowych lub po spożyciu pokarmu, który może powodować wstręt.

Pozostałe przyczyny

• zaawansowane stadium choroby nowotworowej - przyczyną wymiotów może być chemioterapia,
• kwasica ketonowa w przebiegu cukrzycy - wielomocz, nadmierne pragnienie, często objawy znacznego odwodnienia,
• objawy uboczne lub zatrucie po spożyciu leków,
• niewydolność nerek lub wątroby - w zaawansowanej chorobie wątroby pojawia się żółtaczka, a w przypadku zaawansowanej choroby nerek mocznicowy zapach z ust,
• ciąża - wymioty pojawiają się rano lub są prowokowane jedzeniem,
• ekspozycja na promieniowanie,
• silny ból (np. w przebiegu kamicy żółciowej).

Wymioty u dorosłych – co robić gdy ma się nudności i wymioty?

Na rynku są dostępne leki zatrzymujące wymioty. Jednak gdy to nie pomaga, a wymioty są ciągłe, należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym w celu ustalenia przyczyny.
W sytuacji kiedy wymioty są objawem choroby przewlekłej należy zgłosić to swojemu specjaliście.
Czasami objawy te wymagają leczenia u lekarza medycyny paliatywnej. Polecić możemy Poradnię Medycyny Paliatywnej działającą w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w mieście warszawa. Bardzo dobrym lekarzem, który przyjmuje w Poradni Medycyny Paliatywnej jest lek. med. Beata Stypuła-Ciuba.

W celu umówienia się na konsultacje u lekarza rodzinnego, skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337