Przyczyny rozwoju raka śledziony

Wstęp — czym jest rak śledziony?

Rak śledziony to bardzo rzadka postać nowotworu – może występować jako pierwotny lub wtórny. Najczęściej diagnozowane są nowotwory typu chłoniak, w szczególności splenic marginal zone lymphoma (SMZL), który rozwija się w obrębie tkanki limfatycznej śledziony. Choć zmiany pierwotne stanowią jedynie ok. 1–2 % chłoniaków tego typu, to konieczne jest poznanie mechanizmów ich powstawania. W niniejszym artykule przedstawimy przyczyny genetyczne, immunologiczne, środowiskowe i infekcyjne, opisując je w sposób zrozumiały dla osób w każdym wieku.

1. Czynniki genetyczne i molekularne

1. Predyspozycje rodzinne
   Obecność nowotworów krwi w rodzinie – tak jak przy innych nowotworach – zwiększa ryzyko zachorowania. Choć nie oznacza to pewności choroby, zwiększa czujność lekarzy i potrzeba monitorowania.

2. Mutacje genowe
   W SMZL często dochodzi do zmian w takich genach jak KLF2, NOTCH2, TP53, a także do usunięcia fragmentu chromosomu 7q – u ~30–40 % pacjentów. Te zaburzenia wpływają na regulację cyklu komórkowego i odpowiedź immunologiczną, co sprzyja rozwojowi nowotworu.

3. Zespoły genetyczne
   Choć SMZL nie jest bezpośrednio związany z częstymi zespołami dziedzicznymi, istnieją nowotwory hematologiczne zależne genetycznie. U pacjentów z mutacjami np. w TP53, NOTCH2, pojawia się wyższe ryzyko powstawania nieprawidłowych komórek B.

2. Zaburzenia układu immunologicznego

1. Choroby autoimmunologiczne i przewlekłe stany zapalne
   SMZL bywa poprzedzany przewlekłą stymulacją układu odpornościowego – obserwuje się często współistnienie chorób takich jak autoimmunologiczna niedokrwistość hemolityczna czy sarkoidoza.

2. Upośledzony układ odpornościowy
   Osoby z osłabioną odpornością (np. HIV, AIDS, leczenie immunosupresyjne) mają większe ryzyko zachorowania na chłoniaki – w tym śledziony.

3. Poważne infekcje wirusowe
   Szczególnie ważne są zakażenia: wirusem EBV, HCV czy HIV. Związek zakażenia HCV z ryzykiem SMZL udokumentowano w wielu badaniach.

3. Infekcje jako czynnik ryzyka

1. Wirusowe
   – EBV powoduje zaburzenia w układzie odpornościowym;
   – HCV prowadzi do przewlekłej stymulacji limfocytów B, sprzyjając transformacji nowotworowej .

2. Bakterie, pasożyty, grzyby
   Choć rzadziej, przyczyną powiększonej śledziony są gruźlica, borelioza, malaria czy bąblowica – a przewlekłe zapalenie niejako „rozgrzewa” tkankę limfatyczną, co przy pewnych predyspozycjach sprzyja rozwojowi zmian.

4. Czynniki środowiskowe i styl życia

1. Ekspozycja na chemikalia
   Kontakt z pestycydami, benzyną, rozpuszczalnikami i innymi toksynami przemysłowymi wiąże się z wyższym ryzykiem chłoniaków, w tym tych rozwijających się w śledzionie.

2. Palenie i alkohol
   – Dym tytoniowy zawiera liczne kancerogeny;
   – Alkohol osłabia odporność. Połączenie palenia i spożycia alkoholu potęguje ryzyko .

3. Dieta i otyłość
   Nieodpowiednia dieta (uboga w antyoksydanty) i nadwaga zwiększają ryzyko nowotworów hematologicznych ogólnie, co przekłada się również na ryzyko SMZL .

5. Powiększenie śledziony: objaw i mechanizm

Śledziona powiększa się u osób z przewlekłymi infekcjami, chorobami immunologicznymi, hematologicznymi, metabolicznymi i nowotworami. Mechanizm:

• Infiltracja nowotworowa – komórki chłoniaka osiedlają się w śledzionie, powodując jej wzrost .

• Przewlekła stymulacja immunologiczna – prowadzi do rozrostu tkanki limfatycznej.

6. Rozpoznanie – jakie badania wykonujemy w Onkolmed?

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie oferujemy pełen zakres diagnostyki:

• USG jamy brzusznej i TK/CE-TK – pozwalają ocenić charakter zmian i wielkość śledziony.

• Morfologia z rozmazem i immunofenotypizacja krwi oraz szpiku – pomagają zidentyfikować komórki B nowotworowe (CD20+, CD79a+, negatywne CD5/CD10).

• Badania genetyczne (FISH, PCR) — wykrywają mutacje w KLF2, NOTCH2, delecje 7q, mutacje TP53.

• Epatyczne testy serologiczne – HCV, EBV, HIV jako element oceny etiologii.

• Konsultacje specjalistów: onkologa, hematologa, radiologa, chemioterapeuty.

7. Leczenie – dostępne w Onkolmed i partnerskich placówkach

1. Obserwacja ("watch and wait") – stosowana w bezobjawowych SMZL, głównie u starszych pacjentów.

2. Leczenie biologiczne
   – Rituximab (monoklonalne przeciwciało anty-CD20) – leczenie z wyboru u wielu chorych;
   – Rituximab + chemioterapia cytostatykami.

3. Chemioterapia
   – Bendamustyna, chlorambucyl – stosowane w połączeniu z rituximabem, szczególnie przy masywnej splenomegalii.

4. Interwencje chirurgiczne
   – W wybranych przypadkach można zastosować splenektomię, np. gdy śledziona jest bardzo powiększona, ale pacjent nie może otrzymać chemioterapii.

5. Terapia przyczynowa zakażeń
   – W przypadku HCV: leczenie przeciwwirusowe (np. direct-acting antivirals), co może prowadzić do remisji SMZL.

6. Opieka paliatywna i wsparcie psychologiczne
   – zespół Onkolmed wspiera pacjentów także pod kątem emocjonalnym, fizjologicznym oraz psychologicznym.

8. Profilaktyka i styl życia

• Regularne badania krwi i obrazowe (USG/TK).

• Rezygnacja z palenia i ograniczenie alkoholu.

• Zdrowa dieta bogata w antyoksydanty (owoce, warzywa) i aktywność fizyczna.

• Ochrona przed ekspozycją chemiczną i wirusami (szczepienia, używanie środków higieny).

• Leczenie chorób przewlekłych – wczesne wykrywanie HCV, HIV i chorób autoimmunologicznych.

9. Podsumowanie: prawdopodobne przyczyny i mechanizmy

Zaproszenie do Onkolmed Lecznica Onkologiczna, Warszawa

Jeśli obserwujesz u siebie objawy takie jak: powiększenie śledziony, ból brzucha, nocne poty, chudnięcie czy przewlekłe zmęczenie – zapraszamy na konsultację do Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie. Nasi specjaliści – onkolodzy, hematolodzy, chemioterapeuci, radiolodzy – oferują kompleksową diagnostykę i opracowanie indywidualnego planu leczenia z zastosowaniem najnowszych wytycznych i terapii.

Zarejestruj się już dziś na konsultację lub badania — Twój optymalny moment to teraz!

Źródła wiedzy użyte w artykule

1. Onkolmed – przyczyny, diagnostyka i leczenie raka śledziony.

2. Zdrowie Wprost, Medonet – dane o infekcjach i powiększeniu śledziony.

3. Fundacja W Raku – typy zmian w śledzionie i ich etiolgia .

4. Wikipedia – SMZL – genetyka, patogeneza i autorzy molekularni .

5. MySłowianki, Poradniki Zdrowia – czynniki ryzyka, np. układ odpornościowy i chemikalia.

Dlaczego warto skorzystać z Onkolmed?

• L ekarze specjaliści (onkolog, hematolog, radiolog, chemioterapeuta) z wieloletnim doświadczeniem.

• Diagnostyka oparta o nowoczesne badania genetyczne i immunologiczne.

• Indywidualne podejście: dobieramy leczenie na podstawie mutacji i stanu pacjenta oraz przyczyn (np. HCV).

• Wsparcie multidyscyplinarne – opieka medyczna, rehabilitacja, psycholog.

Perspektywiczna wizja walki z rakiem śledziony

• Przyszłość to terapie celowane – inhibitory NOTCH2, modulacja NF‑κB.

• Badania kliniczne nad szczepionkami przeciwnowotworowymi i terapiami genowymi.

• Zintegrowanie opieki: ocena ryzyka → monitoring → leczenie → rehabilitacja.

Dziękuję za zapoznanie się z artykułem. Zachęcam do kontaktu i konsultacji w naszej placówce. W Onkolmed Twoje zdrowie jest priorytetem