Czynniki ryzyka dla złośliwych nowotworów głowy i szyi – co powinieneś wiedzieć?

Nowotwory złośliwe głowy i szyi to poważna grupa chorób onkologicznych, które każdego roku dotykają tysiące osób na całym świecie, również w Polsce. Wczesne rozpoznanie oraz świadomość czynników ryzyka mają kluczowe znaczenie dla skutecznego leczenia. W tym artykule poznasz najważniejsze przyczyny powstawania tych nowotworów, metody diagnostyczne oraz sposoby leczenia dostępne w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie.

Czym są nowotwory złośliwe głowy i szyi?

Nowotwory głowy i szyi to grupa chorób obejmująca różne lokalizacje, m.in.:

• jamę ustną,

• gardło (nosogardło, środkową i dolną część gardła),

• krtań,

• nos i zatoki przynosowe,

• ślinianki,

• język,

• ucho środkowe.

Najczęściej występującym typem histologicznym jest rak płaskonabłonkowy. Choroba najczęściej rozwija się u osób w wieku powyżej 50 lat, ale niestety coraz częściej diagnozuje się ją także u młodszych pacjentów.

Najważniejsze czynniki ryzyka nowotworów głowy i szyi

1. Palenie tytoniu i spożywanie alkoholu

To dwa główne, niezależne, ale często współistniejące czynniki ryzyka:

• Palenie papierosów odpowiada za ponad 70% przypadków raka krtani, gardła i jamy ustnej.

• Alkohol etylowy, szczególnie w nadmiarze, potęguje działanie substancji rakotwórczych zawartych w dymie papierosowym.

Uwaga: Równoczesne nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania nawet 30-krotnie!

2. Zakażenie wirusem HPV (Human Papilloma Virus)

• Szczepy wysokiego ryzyka, głównie HPV-16 i HPV-18, są istotnie związane z rakiem gardła środkowego (rak migdałków i nasady języka).

• Nowotwory HPV-zależne częściej występują u osób młodszych i niepalących.

Dobra wiadomość? Istnieją szczepienia przeciwko HPV – w Polsce refundowane dla dzieci i młodzieży.

3. Zakażenie wirusem EBV (Epstein-Barr Virus)

• Wirus EBV jest głównym czynnikiem ryzyka raka nosogardła, szczególnie w populacjach azjatyckich i u mieszkańców Afryki Północnej.

• W Europie zakażenia te występują rzadziej, ale są znanym czynnikiem nowotworowym.

4. Zła higiena jamy ustnej i choroby zębów

• Zaniedbania stomatologiczne prowadzą do przewlekłych stanów zapalnych błon śluzowych.

• Przewlekły stan zapalny może prowadzić do transformacji nowotworowej komórek.

5. Narażenie zawodowe i środowiskowe

• Kontakt z azbestem, pyłami drewna, formaldehydem czy metalami ciężkimi zwiększa ryzyko zachorowania.

• Osoby pracujące w przemyśle drzewnym, tekstylnym, chemicznym oraz hutniczym są szczególnie narażone.

6. Dieta uboga w warzywa i owoce

• Niedobory witamin (szczególnie A, C, E) oraz błonnika pokarmowego osłabiają mechanizmy ochronne błon śluzowych.

7. Czynniki genetyczne

• Dziedziczne mutacje genów odpowiedzialnych za naprawę DNA (np. TP53) mogą zwiększać ryzyko nowotworów.

• Rodzinne występowanie choroby nowotworowej głowy i szyi powinno skłaniać do czujności onkologicznej.

Diagnostyka nowotworów głowy i szyi w Onkolmed Lecznica Onkologiczna

Specjaliści dostępni w Onkolmed:

• Onkolog kliniczny

• Chirurg onkologiczny

• Radiolog

• Neurolog i neurochirurg – w przypadku nacieków nowotworowych w obrębie nerwów czaszkowych

Badania diagnostyczne:

1. Laryngoskopia i fiberoskopia – pozwala na ocenę struktur gardła i krtani.

2. USG szyi i węzłów chłonnych

3. Tomografia komputerowa (TK)

4. Rezonans magnetyczny (MRI)

5. PET-CT – szczególnie pomocne w ocenie rozsiewu choroby

6. Pobranie wycinka (biopsja) – konieczna do postawienia ostatecznej diagnozy

7. Badania HPV DNA – w przypadku podejrzenia związku z wirusem brodawczaka

Zapytaj w rejestracji, które badania wykonasz na miejscu gdyż niektóre z nich wykonywane są w ośrodkach referencyjnych.

Leczenie nowotworów głowy i szyi – jak wygląda w praktyce?

Leczenie w Onkolmed opiera się na aktualnych wytycznych Polskiego Towarzystwa Onkologicznego oraz ESMO (European Society for Medical Oncology). Terapia jest indywidualnie dostosowywana do lokalizacji, stopnia zaawansowania i typu histologicznego nowotworu.

Dostępne metody leczenia:

• Chirurgia onkologiczna – usunięcie guza z marginesem zdrowych tkanek.

• Radioterapia – stosowana jako leczenie samodzielne lub uzupełniające po operacji.

• Chemioterapia – szczególnie w przypadkach zaawansowanych, nieoperacyjnych.

• Terapie celowane i immunoterapia – nowoczesne metody leczenia, szczególnie skuteczne w przypadkach nowotworów HPV-dodatnich.

• Rehabilitacja onkologiczna i logopedyczna – niezwykle ważna w rekonwalescencji po leczeniu raka krtani i jamy ustnej.

Kiedy warto zgłosić się do specjalisty?

Nie lekceważ objawów, które mogą sugerować rozwój nowotworu głowy i szyi:

• przewlekła chrypka (ponad 3 tygodnie),

• trudności w połykaniu,

• guz lub powiększony węzeł chłonny na szyi,

• krwawienie z nosa lub jamy ustnej,

• jednostronny ból ucha,

• zmiany na języku lub błonie śluzowej jamy ustnej, które nie goją się.

Zapraszamy do Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie

Jeśli zauważasz u siebie niepokojące objawy lub należysz do grupy ryzyka – nie czekaj. Wczesna diagnoza to większa szansa na pełne wyleczenie.

W Onkolmed przyjmują doświadczeni specjaliści, którzy indywidualnie podejdą do Twojego przypadku. Posiadamy nowoczesny sprzęt diagnostyczny, oferujemy kompleksową opiekę i pełen zakres leczenia nowotworów głowy i szyi.

Źródła:

1. National Cancer Institute (NCI): Head and Neck Cancers

2. Polskie Towarzystwo Onkologiczne – zalecenia kliniczne

3. ESMO Clinical Practice Guidelines (2024) – Head and Neck Cancers

4. WHO: Human Papillomavirus and Related Diseases

5. Marur S, Forastiere AA. Head and Neck Squamous Cell Carcinoma: Update on Epidemiology, Diagnosis, and Treatment. Mayo Clin Proc. 2016.

6. Ang KK, et al. Human papillomavirus and survival of patients with oropharyngeal cancer. N Engl J Med. 2010.

7. International Agency for Research on Cancer (IARC) Monographs.