Nietrzymanie moczu u dzieci - rodzaje i leczenie

Co to jest nietrzymanie moczu u dzieci?

Terminem nietrzymanie moczu określa się zaburzenia oddawania moczu spowodowane przyczynami tzw. organicznymi (wywołanymi chorobą narządu), a nie z opóźnionym fizjologicznym dojrzewaniem. W zaburzeniach tych dochodzi do mimowolnego (niezależnego od świadomej kontroli dziecka) oddawania moczu.

Zaburzenia organiczne powodujące nietrzymanie moczu dotyczą dwóch głównych układów:

• układu moczowego (wady anatomiczne) – nieprawidłowa budowa tego układu powoduje niemożność utrzymania kontroli mikcji,
• układu nerwowego (zarówno obwodowego, jak i ośrodkowego – np. przepuklina oponowo-rdzeniowa, tłuszczaki kanału kręgowego w odcinku L-S, zapalenia, urazy, guzy rdzenia kręgowego, mózgowe porażenie dziecięce, zespoły demielinizacyjne) – nieprawidłowa regulacja ze strony układu nerwowego uniemożliwia dziecku kontrolę mikcji pomimo prawidłowej budowy układu moczowego.

W obu typach zaburzeń uszkodzenie wymaga leczenia przyczynowego, ale bardzo często jest trwałe i terapia nie gwarantuje poprawy.

Jakie są rodzaje nietrzymania moczu u dzieci?

Moczenie pierwotne u dzieci oznacza, że dziecko od urodzenia nie kontroluje opróżniania pęcherza. Taki rodzaj nietrzymania moczu u dzieci jest najczęstszy. Może być on spowodowany nocną poliurią, czyli niewystarczającym zagęszczeniem i dużą ilością moczu w godzinach nocnych. Taki stan jest wywołany niedoborem wazopresyny w nocy. To najczęstszy rodzaj nietrzymania moczu u dzieci. Wywołuje on tylko moczenie nocne, nie pojawiają się tzw. parcia naglące w ciągu dnia. W innych przypadkach nietrzymanie moczu jest wywołane problemami z kontrolowaniem pęcherza podczas snu. Moczenie pierwotne zwykle łagodnieje z wiekiem i przechodzi samo.
Moczenie wtórne u dzieci to taki rodzaj moczenia, który pojawia się już po „opanowaniu” pęcherza przez dziecko. Kontrolowanie wydalania moczu powinno trwać co najmniej pół roku, aby uznać moczenie za wtórne. Taki rodzaj moczenia u dzieci jest spowodowany zwykle chorobami układu moczowego, a także problemami natury emocjonalnej. Zazwyczaj moczenie wtórne jest jednak wywołane czynnikami organicznymi. Moczenie wtórne może nasilać się z czasem.
Jeśli dziecko nie trzyma moczu w nocy i zdarza mu się popuszczać także w dzień – cierpi ono na nietrzymanie moczu. Taki problem jest wywoływany różnego rodzaju chorobami i wadami. Są to:

• zaburzenia czynnościowe pęcherza (zespół parć naglących);
• zaburzenia neurogenne związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem ośrodków kontrolujących czynności pęcherza w mózgu (zwykle wywołany przepukliną oponowo-rdzeniową);
• wady układu moczowego, takie jak wierzchniactwo, wynicowanie pęcherza moczowego, ektopia moczowodu.

Nietrzymanie moczu dzielimy na nietrzymanie naglące i nietrzymanie wysiłkowe. W przypadku tego pierwszego, dziecko odczuwa nagle silne parcie na pęcherz. Można zauważyć, że dziecko próbuje zapobiec oddaniu moczu, na przykład krzyżując nogi. Moczenie wysiłkowe nie wywołuje takiego odczucia u dziecka, może nawet tego nie zauważyć. Co charakterystyczne, takie popuszczanie moczu ma miejsce w przypadku wysiłku fizycznego i zwiększenia się ciśnienia w jamie brzusznej, na przykład pod wpływem kichania czy kaszlu.

Jak leczyć nietrzymanie moczu u dziecka?

W sytuacji, w której nocne moczenie się występuje u dziecka powyżej 5 roku życia i powtarza się (choć także w nieregularnych odstępach), powinno się udać do lekarza pierwszego kontaktu, który przeprowadzi dokładny wywiad, badanie fizykalne oraz prawdopodobnie badania ogólne moczu, a następnie skieruje do lekarza specjalisty. Należy także pamiętać, że gdy moczenie nocne współwystępuje z dziennym czy dolegliwościami przy oddawaniu moczu, konieczne jest udanie się do lekarza bez względu na wiek. Podczas wywiadu rodzice i opiekunowie powinni spodziewać się między innymi pytań dotyczących częstotliwości moczenia i oddawania mikcji, momentu zauważenia problemu z utrzymaniem moczu, historii nietrzymania moczu w rodzinie czy dziennego spożycia płynów przez dziecko. Pytania z pewnością będą konkretne, dlatego warto przygotować się do rozmowy z lekarzem. To właśnie od współpracy z nim, a także z dzieckiem, zależeć będzie skuteczność leczenia.
Rodzaj leczenia zaburzeń mikcji zależny jest od postawionej diagnozy. Najczęściej jednak lekarz decyduje się na wprowadzenie leczenia niefarmakologicznego, behawioralnego, w celu wyrobienia odpowiednich odruchów. To przede wszystkim:

• Trening mikcji – w sytuacji, w której dziecko sygnalizuje potrzebę skorzystania z toalety, rodzic bądź opiekun powinien przetrzymać je jeszcze przez kilka minut, by pobudzić prawidłową pracę zwieracza cewki. Dzięki temu dziecko dobrze poznaje mechanizm świadomego oddawania moczu.
• Zwiększenie podaży płynów w dzień, co pozwala na zwiększenie pęcherza u dziecka. Należy pamiętać, że częste w takiej sytuacji ograniczanie płynów jest niewskazane.
• Wyrobienie nawyku opróżniania pęcherza przed snem, zwłaszcza u dziecka moczącego się w nocy.
• Niektórzy lekarze proponują także wysadzanie dziecka w nocy w celu oddania moczu. Jednak zdania na temat tej metody są podzielone. Wysadzanie może bowiem zaburzać naturalne wyczuwanie przez dziecko sygnałów świadczących o przepełnieniu pęcherza. Powinno ono samo budzić się, by skorzystać z toalety, zamiast być do tego zmuszane. Wskazane jest także wspólne prowadzenie dzienniczka mikcji, w którym zaznaczane będzie zarówno świadome oddawanie moczu jak i popuszczanie. Należy także pamiętać, że karanie dziecka bądź obarczanie go winą za popuszczanie moczu jest zachowaniem niewskazanym.

Najczęstszą przyczyną moczenia nocnego u dzieci jest pierwotne izolowane moczenie nocne (70-80%). To zaburzenie leczone zarówno zachowawczo jak i farmakologicznie, podczas którego stosuje się desmopresynę – syntetyczny analog wazopresyny. Leki mają na celu zmniejszenie produkcji moczu w nocy. Kolejnym stosowanym lekiem jest chlorowodorek oksybutyniny, który zmniejsza częstotliwość mimowolnych skurczów mięśnia wypieracza i zwiększa pojemność pęcherza. W przypadkach, w których moczenie bądź nietrzymanie moczu spowodowane jest urazami, chorobami czy wadami anatomicznymi, konieczne jest leczenie przyczynowe zależne od danego schorzenia.

Jak chronić dziecko przed wilgocią gdy ma problem z nietrzymaniem moczu?

Popuszczanie moczu jest niezwykle stresujące i frustrujące dla dziecka. Powtarzające się epizody mogą wywołać także problemy na tle emocjonalnym – brak pewności siebie, niskie poczucie własnej wartości. Dlatego konieczne jest szybkie skonsultowanie się z lekarzem i podjęcie leczenia. Aby zapewnić dziecku komfort i ochronę przed wilgocią, a co za tym idzie także problemami skórnymi nierzadko występującymi po epizodach nietrzymania moczu, rodzic bądź opiekun może skorzystać z wyrobów chłonnych, które pochłaniają mocz i nie krępują ruchów. To przede wszystkim pieluchomajtki dla dzieci, które są większe od zwykłych pieluch – w rozmiarach do 25 i 30 kilogramów. Pieluchomajtki polecane są zwłaszcza przy opiece nad dziećmi z niepełnosprawnościami i wadami rozwojowymi, które utrudniają bądź uniemożliwiają całkowite wyleczenie nietrzymania moczu. U starszych dzieci ochronę przed wilgocią mogą zapewnić na przykład wkładki urologiczne, które wygodnie przykleja się do bielizny. W przypadku moczenia nocnego konieczne może być także skorzystanie z podkładów higienicznych, jednorazowych bądź wielokrotnego użytku. Są one pomocne nie tylko przez wzgląd na ochronę materaców przed wilgocią. Dzięki nim dziecko zauważa, że nie przyczynia się do tworzenia szkód w domu, co nierzadko może powodować silne poczucie winy związane z krępującą przypadłością. Podkłady są wygodne i nie zakłócają snu dziecka. 
Nietrzymanie moczu i moczenie się u dzieci to przypadłości, których nie należy bagatelizować czy tłumaczyć wyłącznie emocjonalnymi problemami dziecka. Mogą one być także objawem poważniejszych zaburzeń, które powinny zostać sprawdzone przez lekarza.

Gdzie w Warszawie przyjmuje bardzo dobry urolog dziecięcy?

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie działa Poradnia Urologii Dziecięcej, w której przyjmuje bardzo dobry urolog dziecięcy specjalizujący się w leczeniu chorób układu moczowo-płciowego u dzieci.
Podczas wizyty lekarz urolog przeprowadzi dokładny wywiad z dzieckiem i rodzicem, przeanalizuje wyniki badań i zbada pacjenta.

W celu umówienia się na konsultację do urologa dziecięcego, onkologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Źródła:
.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladmoczowy/66632,moczenie-u-dzieci
parenting.pl/nietrzymanie-moczu-u-dzieci
seni24.pl/poradnik/Wpis/22-nietrzymanie-moczu-u-dzieci-czy-jest-sie-czym-martwic